Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tiết phỏng sứ (節度使) ban sơ là chức võ quan lại làm chủ quân sự chiến lược một phiên trấn đem xuất xứ vô thời mái ấm Đường, Trung Quốc khoảng chừng năm 710-711 nhằm mục tiêu ứng phó với những nguyệt lão rình rập đe dọa kể từ bên phía ngoài. Dần dần dần theo dõi dòng sản phẩm thời hạn, Tiết phỏng sứ kiêm quản lí hành chủ yếu, tài chủ yếu địa hạt và sau cuối phát triển thành lãnh chúa phụ vương truyền con cái nối.

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên thuỳ và những điểm trọng yếu sắp xếp Đô đốc lo lắng quân chủ yếu một vài châu nhưng do vì mái ấm Đường triển khai phủ binh chế, quân group phân giã, lại phụ thuộc vô TW nên Đô đốc đem không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông khi cơ nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn vẫn chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết phỏng sứ làm chủ quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên hướng dẫn, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết phỏng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết phỏng sứ thời điểm hiện nay quản lí phân tử phạm vị rất rộng, rất có thể cho tới hàng trăm châu tuy vậy chỉ quản lí quân sự chiến lược. Lúc này, chính sách phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình triển khai mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết phỏng sứ rất rộng, đem quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, đem quyền thu thuế nhằm lưu giữ quân group. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới mẻ đem Tiết phỏng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình lo lắng lo ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng mang lại tướng soái đem công, an trí những mặt hàng tướng mạo hiện tại vẫn còn đấy bắt vô tay nhiều quân lính thì rất nhiều vùng trong nước cũng chỉ định Tiết phỏng sứ. Các tiết phỏng sứ thời điểm hiện nay chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu bắt không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan lại chức vô điểm làm chủ, chuyên nghiệp quyền ở địa hạt, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông dường như không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi vẫn đem đến 48 tiết phỏng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết phỏng sứ vẫn lên tới mức khoảng chừng 50, phụ vương truyền con cái nối, tiết phỏng sứ mọi chỗ đều sở hữu và chỉ từ vài ba châu xung xung quanh đế đô là ko chỉ định tiết phỏng sứ, phạm vi vận hành của tiết phỏng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ từ vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập tạo nên triều đình hữu danh vô thực và sau cuối triều Đường bị lật sập vị 1 tiết phỏng sứ hùng cường là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết phỏng sứ còn tồn bên trên tuy vậy chỉ từ là công tác danh dự thông thường ban mang lại member hoàng phái. Đến thời Nguyên thì chức tiết phỏng sứ ko xuất hiện tại nữa.

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, mái ấm Đường chỉ định Tiết phỏng sứ Lĩnh Nam, vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc VN vô cơ, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Xem thêm: đường nhuệ là ai

Năm 866, theo dõi thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở thành Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, rất có thể chỉ định Tiết phỏng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn mươi châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết phỏng sứ trước tiên.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết phỏng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh vừa đủ là Tĩnh Hải quân Tiết phỏng sứ) như sau (danh sách ko tràn đủ)^[1]:

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết phỏng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, chúng ta Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được cơ quan ban ngành kế tiếp xưng là tiết phỏng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, cho dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân vì thế người Việt tự động làm chủ.

Các Tiết phỏng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ trên đây, chức Tiết phỏng sứ là chỉ những viên quan lại đem trọng trách vận hành những lộ phủ vùng biên thuỳ. Sử liệu về mái ấm Trần đem kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết phỏng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết phỏng sứ sau kháng chiến chống Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong số công tác của miêu tả tướng mạo quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về công tác này kể từ thời Lê trở chuồn.

Xem thêm: dương cẩm lynh và chồng mới la ai