bà triệu là ai

Bà Triệu Bạn đang xem: bà triệu là ai
Tranh Đông Hồ "Bà Triệu cưỡi voi"
Sinh	226 Yên Định, Cửu Chân, Giao Chỉ
Mất	248 (21–22 tuổi) Hậu Lộc, Cửu Chân, Giao Chỉ
Nguyên nhân mất	Tự vẫn
Nơi an nghỉ	núi Tùng (xã Triệu Lộc, thị xã Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hoá ngày nay)
Đài tưởng niệm	Đền Bà Triệu, Hậu Lộc, Thanh Hóa
Tên khác	Triệu Trinh Nương Triệu Thị Trinh Triệu Quốc Trinh
Dân tộc	Việt
Người thân	Triệu Quốc Đạt (anh trai)

Bà Triệu (chữ Hán: 趙婆, thường hay gọi là Triệu Ẩu, Triệu Trinh Nương, Triệu Thị Trinh hoặc Triệu Quốc Trinh, 226 – 248) là 1 trong thủ lĩnh kháng chiến thế kỷ loại 3 bên trên nước ta.

Bối cảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 226, Sĩ Nhiếp mất mặt, vua Đông Ngô là Tôn Quyền bèn phân chia khu đất kể từ Hợp Phố về bắc nằm trong Quảng Châu Trung Quốc sử dụng Lã Đại thực hiện loại sử; kể từ Hợp Phố về phái mạnh là Giao Châu, sai Đới Lương thực hiện thái thú; và sai Trần Thì thực hiện thái thú quận Giao Chỉ. Lúc bấy giờ, con cái của Sĩ Nhiếp là Sĩ Huy tự động nối ngôi và xưng là thái thú, ngay lập tức lấy binh ngăn chặn.

Thứ sử Lã Đại bèn xua quân lịch sự tấn công. Do nghe tiếng chiêu dụ, Sỹ Huy nằm trong năm đồng đội đi ra mặt hàng. Lã Đại lấy chém toàn bộ rồi lấy đầu gửi về Vũ Xương. Dư đảng của Sỹ Huy kế tiếp ngăn chặn, khiến cho Lã Đại đem quân vô Cửu Chân giết thịt sợ hãi một khi hàng ngàn người.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Triệu Thị Trinh. sinh ngày 2 mon 10 năm Bính Ngọ (8 mon 11 năm 226)^[1] bên trên miền núi Quan Yên (hay Quân Yên), quận Cửu Chân, ni nằm trong xã Quan Yên (hay thường hay gọi là Yên Thôn), xã Định Tiến, thị xã Yên Định, tỉnh Thanh Hóa.

Từ nhỏ, bà sớm trầm trồ với chí khí rộng lớn người. Khi phụ thân bà căn vặn về chí phía tương lai, tuy rằng còn không nhiều tuổi tác, bà tiếp tục cứng rắn thưa: “Lớn lên con cái tiếp tục lên đường tấn công giặc như bà Trưng Trắc, Trưng Nhị”. Cha u đều mất mặt sớm, Bà Triệu cho tới ở với anh là Triệu Quốc Đạt, một hào trưởng^[2] ở Quan Yên.

Lớn lên, bà là người dân có sức khỏe, đảm bảo chất lượng võ nghệ, lại sở hữu chí rộng lớn. Đến năm 19 tuổi tác bắt gặp nên người chị dâu (vợ ông Đạt) độc ác,^[3] bà giết thịt chị dâu rồi vào sinh sống vô núi Nưa (nay với những thị xã Nưa thị xã Triệu Sơn, xã Mậu Lâm thị xã Như Thanh, xã Trung Thành thị xã Nông Cống, Thanh Hóa), mộ được rộng lớn ngàn tráng sĩ.

Mùa xuân năm Mậu Thìn (248), thấy quan tiền lại mái ấm Đông Ngô (Trung Quốc) độc ác, dân cay đắng sở, Bà Triệu bèn bàn với anh việc cất binh ngăn chặn.

Từ nhị địa thế căn cứ núi vùng Nưa và Yên Định, nhị đồng đội bà dẫn quân xâm chiếm thị xã trị Tư Phố^[4] nằm ở vị trí địa điểm hữu ngạn sông Mã. Đây là địa thế căn cứ quân sự chiến lược rộng lớn của quan tiền quân mái ấm Đông Ngô bên trên khu đất Cửu Chân. Thừa thắng, lực lượng nghĩa binh chuyển qua làn đường khác xuống hoạt động và sinh hoạt ở vùng đồng vị dòng sông này.

Đang khi ấy, Triệu Quốc Đạt lâm căn bệnh khuất.^[5] Các nghĩa quân thấy bà thực hiện tướng tá với can đảm và mạnh mẽ, bèn tôn vinh thực hiện mái ấm. Bà tiếp tục phối phù hợp với tía đồng đội chúng ta Lý ở Bồ Điền xâm chiếm những vùng khu đất còn sót lại ở phía Bắc Thanh Hóa ngày này, đôi khi xây cất tuyến chống thủ kể từ vùng địa thế căn cứ Bồ Điền cho tới cửa ngõ hải dương Thần Phù (Nga Sơn, Thanh Hoá) nhằm ngăn ngừa viện binh tương hỗ của giặc Ngô theo đuổi đường thủy tiến công kể từ phía Bắc. Khi đi ra trận, Bà Triệu khoác áo giáp vàng, lên đường guốc ngà, chuyên chở thoa vàng, cưỡi voi white một ngà^[6] và được tôn là Nhụy Kiều tướng tá quân. Quân Bà tiếp cận đâu cũng rất được dân bọn chúng hưởng trọn ứng, khiến cho kẻ thù lo sợ. Theo truyền thuyết, để sở hữ chuộc, giặc tiếp tục phong mang đến Bà Triệu cho tới chức Lệ Hải Bà Vương (nữ vương vãi xinh đẹp nhất của vùng ven biển), còn kín sai thủ công đằm thắm tín cho tới bắt gặp và hứa tiếp tục cung cấp mang đến Bà thiệt nhiều tài sản, tuy nhiên Bà cũng chẳng chút tơ hào. Cũng theo đuổi truyền thuyết, sau nhiều trận thất bại, hễ nghe cho tới việc nên lên đường đàn áp Bà Triệu là lính tráng giặc lại phiền lòng, bọn chúng nên thốt lên rằng:

Hoành qua chuyện đương hổ dị,

Đối diện Bà vương vãi nan.

Dịch:

Vung tay tấn công cọp coi còn dễ

Đối diện Bà Vương mới mẻ khó khăn sao.

Được tin yêu cuộc khởi nghĩa lan nhanh chóng,^[7] vua Ngô là Tôn Quyền ngay lập tức phái tướng tá Lục Dận (cháu của Lục Tốn), lịch sự thực hiện Thứ sử Giao Châu, An Nam hiệu úy, lấy theo đuổi 8.000 quân lịch sự đàn áp cuộc khởi nghĩa. Đến điểm, tướng tá Lục Dận ngay lập tức sử dụng của nả mua sắm chuộc một vài lãnh tụ địa hạt nhằm thực hiện suy giảm và phân chia rẽ lực lượng nghĩa binh.

Những trận tấn công khốc liệt tiếp tục ra mắt bên trên địa thế căn cứ Bồ Điền.^[8] Song tự chênh chênh chếch về lực lượng và không tồn tại sự tương hỗ của những trào lưu đấu giành giật không giống nên địa thế căn cứ Bồ Điền bị vây hãm xa lánh, và chỉ tại vị được vô rộng lớn nhị mon.

Theo Trần Trọng Kim vô Việt Nam sử lược, bà kháng hứng với quân Đông Ngô được năm, sáu mon thì bại. Bà Triệu tiếp tục tử tiết bên trên núi Tùng (xã Triệu Lộc, thị xã Hậu Lộc, Thanh Hóa) vô năm Mậu Thìn (248), khi mới mẻ 23 tuổi tác.^[9]

Theo truyền thuyết, sau khoản thời gian nhìn thấy tử thi phái đẹp mái ấm tướng tá, tía đồng đội chúng ta Lý tiếp tục che mộ vẹn toàn mang đến Bà ngay lập tức bên trên đỉnh núi. Không bao lâu tiếp sau đó, tía ông đã và đang tử tiết bên dưới chân núi Tùng để lưu lại đầy đủ tiếng thề thốt với phái đẹp mái ấm tướng tá của tớ.^[10]

Nước Việt lại bị mái ấm Đông Ngô đô hộ cho tới 263^[11], Lúc Lã Hưng giết thịt loại sử Tôn Tư và dưng những châu mang đến Tào Ngụy, về sau là mái ấm Tấn.

Chính sử Trung Quốc (Tam quốc chí) chép lại sự khiếu nại này như sau^[12]:

Năm Xích Ô loại chục một, người rợ ở quận Giao Chỉ, Cửu Chân tấn công khử trở nên ấp, Giao Châu nhiễu động. Lấy Lục Dận thực hiện Giao Châu Thứ sử, An phái mạnh Hiệu úy. Dận vô khu vực miền nam, sử dụng ân tín nhằm dụ, ưa việc chiêu hấp thụ, rộng lớn tía ngàn người phe đảng của bọn cừ súy Hoàng Ngô ở thị xã Cao Lương đều đi ra mặt hàng. Dẫn quân xuống vùng dưới phái mạnh, tuyên tía rất rất thiệt, lấy tài chính nhằm trao tặng. Hơn trăm tướng tá giặc, năm vạn người dân ở điểm sâu sắc xa xăm khó khăn cai quản, chẳng ai ko cúi đầu, vì thế Giao Châu yên lặng bình.

Câu nói[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 19 tuổi tác, đáp tiếng người căn vặn bà về sự việc ông xã con cái, Bà Triệu nói:

Câu trình bày này thấy chép thứ nhất vô sách Thanh Hoá kỷ thắng của Vương Duy Trinh, sinh sống vô thế kỷ 19, từng thực hiện tổng đốc Thanh Hoá. Không thấy những cỗ chủ yếu sử xưa rộng lớn nhắc cho tới lời nói này, nên ko rõ rệt tính xác thực.

Tưởng nhớ[sửa | sửa mã nguồn]

Về sau vua Lý Nam Đế (tức Lý Bí) biểu dương Bà Triệu là kẻ trung dũng, sai lập miếu thờ, phong là: "Bậc chủ yếu anh liệt hùng tài trinh bạch nhất phu nhân".

Xem thêm: tăng minh phụng là ai

Sử gia Lê Tung ở thế kỷ 16 viết:

Triệu Ẩu (tức Bà Triệu) là kẻ đàn bà ở quận Cửu Chân, họp quân vô núi, tấn công huỷ trở nên ấp, những cỗ đều theo đuổi như bóng theo như hình, dễ dàng rộng lớn trở bàn tay. Tuy ko cướp giữ vị khu đất Lĩnh Biểu như việc cũ của Trưng Vương, tuy nhiên cũng chính là bậc hùng tài vô phái nữ.^[14]

Vua Tự Đức ở thế kỷ 19 cũng viết:

Con gái việt nam có không ít người kiêu hùng kỳ lạ thông thường. Bà Triệu Ẩu thiệt xứng danh là kẻ sánh vai được với Hai Bà Trưng. Xem thế thì há với nên chỉ Trung Quốc mới mẻ với thanh nữ nổi tiếng như chuyện Thành Phu Nhân và Nương Tử Quân tuy nhiên Bắc sử tiếp tục chép đâu.^[15]

Hiện ni, điểm núi Tùng (xã Triệu Lộc) vẫn tồn tại di tích lịch sử lăng tẩm của bà. Cách điểm bà mất mặt ko xa xăm, bên trên núi Gai ngay lập tức sát Quốc lộ 1 (đoạn trải qua thôn Phú Điền, xã Triệu Lộc, cơ hội TP. Hồ Chí Minh Thanh Hóa 18 km về phía Bắc) là thông thường thờ bà. Hằng năm, vào trong ngày 21 mon 2 (âm lịch), người dân vô vùng vẫn tổ chức triển khai thực hiện lễ giỗ bà.

Tên của bà được bịa mang đến một vài địa điểm bên trên tỉnh Thanh Hóa như thị xã Triệu Sơn (từ năm 1964^[16]) và xã Triệu Lộc (thuộc thị xã Hậu Lộc, từ thời điểm năm 1954).

Tại nhiều thành phố ở nước ta, thương hiệu bà cũng sẽ được dùng làm mệnh danh mang đến nhiều ngôi trường học tập và lối phố; riêng biệt bên trên thủ đô, với cùng một tuyến phố có tên phố Bà Triệu, và bên trên TP Đà Nẵng cũng vậy tuy nhiên lại viết lách là Triệu Nữ Vương.

Tháng 5 năm 2020, Firaxis Games xác nhận Bà Triệu tiếp tục là kẻ hướng dẫn nền văn minh nước ta vô phiên bản không ngừng mở rộng New Frontier Pass của game Civilization VI.

Thơ ca, câu đối[sửa | sửa mã nguồn]

Trong Đại Nam quốc sử biểu diễn ca với đoạn “Bà Triệu Ẩu tấn công Ngô”, bao quát rất rất sinh động:

Tương truyền quân Ngô khiếp uy dũng của Bà Triệu nên với câu:

Trong dân gian dối lúc này cũng còn truyền tụng nhiều câu thơ ca và câu đối tương quan cho tới bà như sau:

Ngoài đi ra, vô Hồng Đức quốc âm ganh đua tập và trong số luyện thơ của những danh sĩ như Nguyễn Đôn Phục, Nguyễn Đôn Dự... đều phải có thơ biểu dương ngợi Bà Triệu.

Vấn đề liên quan[sửa | sửa mã nguồn]

Đoạn cuối cuộc khởi nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Lâu ni sử sách đều ghi chép cuộc khởi nghĩa Bà Triệu thất bại, và bà tiếp tục tự động vẫn năm 248. Tuy nhiên, Giáo sư Lê Mạnh Thát tiếp tục dẫn Thiên Nam ngữ lục và Ngụy chí nhằm Tóm lại rằng Bà Triệu đang không bại vị tay Lục Dận, ngược lại tiếp tục vượt mặt viên tướng tá này. Lục Dận chỉ sở hữu được vùng khu đất ni nằm trong Quảng Tây và Bà Triệu tiếp tục giữ vị song lập mang đến nước nhà cho tới Lúc Đặng Tuân được Tôn Hựu sai lịch sự tấn công Giao Chỉ vô năm 257^[17]. Tuy nhiên, chủ kiến mới này còn nên được sự đồng thuận của không ít người vô giới.

Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]

Những cỗ sử cổ chỉ gọi bà là Triệu nữ (cô gái Triệu), Triệu Ẩu. Những tên thường gọi Triệu Trinh Nương, Triệu Thị Trinh, Triệu Quốc Trinh... theo đuổi Văn Lang thì rõ nét là mới mẻ bịa mới gần đây. Tác fake cho thấy yếu tố tên thường gọi này (cũng như tên thường gọi của Bà Trưng) nằm trong phạm trù ngữ điệu Việt cổ và cơ hội mệnh danh đứa ở thời hạn đầu Công nguyên vẹn, còn đang rất được phân tích (tr. 33).

Ngoài đi ra, Bà Triệu còn được cõi tục tôn là Nhụy Kiều tướng tá quân (vị tướng tá yêu thương kiều) và Lệ Hải bà vương (vua bà ở vùng hải dương mỹ lệ)^[18].

Riêng cái thương hiệu Triệu Ẩu (趙嫗), thấy xuất hiện nay lần thứ nhất vô Nam Việt chí, Giao Châu ký (thế kỷ 4, 5) rồi cho tới Thái bình trả vũ (thế kỷ 10) bên dưới mục Quân Ninh (tức Quân Yên cũ)^[19].

Trước trên đây, Hồng Đức quốc âm ganh đua luyện, Đại Việt sử ký toàn thư, Thanh Hóa kỉ thắng, Khâm lăm le Việt sử Thông giám Cương mục... đều gọi bà là Triệu Ẩu. Sau, sử gia Trần Trọng Kim Lúc mang đến tái mét phiên bản Việt Nam sử lược đang không phân tích và lý giải tuy nhiên chỉ chú giải rằng: Bà Triệu, những kỳ xuất phiên bản trước nhằm là Triệu Ẩu. Nay xét đi ra nên nhằm là Triệu Thị Chinh (tr. 52).

Kể kể từ bại liệt có không ít phân tích và lý giải không giống nhau, như:

• Sử gia Phạm Văn Sơn: Vì người Tàu căm giận dỗi nên được đặt thương hiệu là Triệu Ẩu (Ẩu tức là mụ) nhằm tỏ ý coi thường mạn (tr. 205).
• Nhóm người sáng tác sách Lịch sử Việt Nam (trước thế kỷ 10, quyển 1, luyện 1): Sách sử Trung Quốc gọi bà là Triệu Ẩu với nghĩa xấu xí (người vú em) (tr. 109).
• Một số người lại phân tích và lý giải "ẩu" tức là con cái mụ chúng ta Triệu, là bà già nua, hoặc là "nữ tù trưởng Triệu".

Hình tượng vú dài[sửa | sửa mã nguồn]

Sách Giao Chỉ chí chép:

Trong núi ở quận Cửu Chân với người đàn bà chúng ta Triệu, vú nhiều năm tía thước, ko lấy ông xã, họp đảng cướp tách bóc những quận, thị xã, thông thường khoác áo cộc gold color, chân lên đường giầy mũi cong, ngồi đầu voi tuy nhiên kungfu, sau bị tiêu diệt thực hiện thần.^[20]

Sách Những trang sử vẻ vang giải thích: Phụ phái đẹp đẩy đà, vú dài… là lịch sử một thời về bà Mẹ-Đất (terre-Mère, Déesse-Mère). Sau hình tượng này được khoác mang đến ngẫu nhiên một phụ phái đẹp hiệt kiệt nào (tr. 129). Các người sáng tác sách Lịch sử Việt Nam (tập I) cũng đều nhận định rằng lịch sử một thời về một người phụ phái đẹp với "vú nhiều năm tía thước" vốn liếng rất rất thịnh hành ở phương Nam, kể từ Hợp Phố cho tới Cửu Chân. Như truyện "Tẩy thị phu nhân", "Tiểu quốc phu nhân" đều trình bày chúng ta là những phụ phái đẹp cao to tát và với vú nhiều năm song tía thước... cũng có thể, vì như thế bà Triệu cũng là 1 trong người phụ phái đẹp kiệt xuất, nên dân gian dối tiếp tục sử dụng hình tượng này khoác lên mang đến bà (tr. 345).

Xem thêm: phil dong là ai

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Khuyết danh, Đại Việt sử lược (Nguyễn Gia Tường dịch. Nguyễn Khắc Thuần hiệu đính). Nhà xuất phiên bản TP. Xì Gòn, 1993.
• Ngô Sĩ Liên, Đại Việt sử ký toàn thư (Tập 1). Nhà xuất phiên bản KHXH, thủ đô, 1983.
• Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược. Nhà xuất phiên bản Tân Việt, TP Sài Gòn, 1968.
• Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (Quyển 1). Nhà xuất phiên bản Khai Trí, TP Sài Gòn, phen tái mét phiên bản năm 1968.
• Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, Lịch sử VN (tập I). Nhà xuất phiên bản Đại học tập & THCN, 1983.
• Trương Hữu Quýnh-Phan Đại Đoàn-Nguyễn Cảnh Minh, Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập I). Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 2007.
• Nhiều người biên soạn, Lịch sử Việt Nam (trước thế kỷ 10), quyển 1 luyện 1. Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 1977.
• Nguyễn Q. Thắng-Nguyễn vịn Thế, Từ điển hero lịch sử hào hùng nước ta. Nhà xuất phiên bản KHXH, thủ đô, 1992.
• Văn Lang-Quỳnh Cư-Nguyễn Anh, Danh nhân khu đất Việt (Tập 1). Nhà xuất phiên bản Thanh niên, 1995.
• Hồng Nam-Hồng Lĩnh, Những trang sử quang vinh của dân tộc bản địa nước ta kháng phong con kiến Trung Quốc xâm lược. Nhà xuất phiên bản KHXH, thủ đô, 1984.
• Hoàng Khôi-Hoàng Đình Thi, Giai thoại về phụ phái đẹp nước ta. Nhà xuất phiên bản Phụ phái đẹp, 1987.
• ĐỗThị Hảo- Mai Thị Ngọc Chúc, Các phái đẹp thần Việt Nam. Nhà xuất phiên bản Phụ phái đẹp, 1984.
• Đặng Duy Phúc, Việt Nam anh kiệt. Nhà xuất phiên bản thủ đô, 2004.
• Nhiều người biên soạn, Hỏi đáp lịch sử (Quyển 1). Nhà xuất phiên bản Trẻ, 2006.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Triệu Thị Trinh bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
• Triệu Thị Trinh Lưu trữ 2006-10-08 bên trên Wayback Machine trang Văn hóa nước ta - Bưu năng lượng điện TP Đà Nẵng.
• Ngọn cờ vàng, người sáng tác Đinh Gia Thuyết, đăng bên trên trang web của Sở Văn hóa - tin tức (Việt Nam).
• Triệu Thi Trinh vô Đại Việt Sử Ký Toàn Thư
• Triệu Thị Trinh^{[liên kết hỏng]} trang Q8 Thành phố Hồ Chí Minh