| Vạn Xuân Cao Đế 李南帝 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoàng đế VN | |||||||||||||
 Tranh tô dầu bên trên mộc thế kỷ XVIII thời Lê trung hưng, vẽ Lý Nam Đế | |||||||||||||
| Hoàng đế Vạn Xuân | |||||||||||||
| Trị vì | 544 – 548
Bạn đang xem: lý nam đế là ai | ||||||||||||
| Kế nhiệm | Triệu Việt Vương | ||||||||||||
| Thông tin yêu chung | |||||||||||||
| Sinh | 17 mon 10, 503 Giao Châu | ||||||||||||
| Mất | 13 tháng bốn, 548 (44 tuổi) Vạn Xuân | ||||||||||||
| Thê thiếp | Hoàng hậu Đỗ Thị Khương | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Tước hiệu | Vạn Xuân Đế(南越帝) | ||||||||||||
| Triều đại | Nhà Tiền Lý | ||||||||||||
| Thân phụ | Lý Cạnh hoặc Lý Toản | ||||||||||||
| Thân mẫu | Lê Thị Oánh | ||||||||||||
| Tôn giáo | Phật giáo | ||||||||||||
Lý Nam Đế (chữ Hán: 李南帝; 503 – 548), húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn (李賁) (xem mục Tên gọi mặt mũi dưới), là vị vua thứ nhất trong phòng Tiền Lý và nước Vạn Xuân. Ông là một trong nhập 14 hero vượt trội của dân tộc bản địa VN.[1]
Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]
Trong sử cũ viết lách vì thế Hán văn như Đại Việt sử ký toàn thư và Khâm toan Việt sử thông giám cương mục thì thương hiệu thiệt của Lý Nam Đế được ghi lại là 李賁.[2][3] Trong Lúc chữ 李 chỉ mất âm Hán Việt là "Lý" thì chữ 賁 lại hoàn toàn có thể phát âm là "Bí" hoặc "Bôn", tuy nhiên sử cũ viết lách vì thế Hán văn thì lại không những rõ ràng chữ 賁 cần phát âm thế nào nên đem người phát âm "李賁" là "Lý Bôn", lại sở hữu người phát âm là "Lý Bí".[4] Xét về nghĩa thì thương hiệu Lý Bôn đem tính phù hợp rộng lớn vì thế chữ 賁 âm bôn Tức là gan góc, nhanh chóng nhẹn
Quê hương[sửa | sửa mã nguồn]
Nhiều sách sử cho thấy tổ tiên của Lý Nam Đế là kẻ tỉnh Sơn Tây vào thời gian cuối thời Tây Hán thì tách thanh lịch ở Giao Châu nhằm tị nạn loàn Vương Mãng. Qua chín đời, cho tới đời Lý Tắc thì dòng tộc Lý tiếp tục ở VN được rộng lớn năm thế kỷ. Chính sử Trung Quốc đều coi Lý Tắc là "Giao Châu thổ nhân".[5]
Theo sách Văn minh Đại Việt của Nguyễn Duy Hinh địa thế căn cứ những thần phả thì Lý Tắc ko cần là mới loại bảy tuy nhiên là mới loại 11 của mình Lý kể từ Lúc thanh lịch VN. Khoảng cơ hội 11 mới nhập năm thế kỷ phù hợp rộng lớn là bảy mới nhập năm thế kỷ. Theo tê liệt, đời loại bảy là Lý Hàm lấy bà Ma thị là kẻ Việt, sinh rời khỏi Lý Thanh. Lý Thanh đáp ứng bên dưới quyền Thứ sử Giao Châu là Đàn Hòa Chi ngôi nhà Lưu Tống thời Nam Bắc Triều (Trung Quốc). Lý Thanh sinh rời khỏi Lý Hoa, Lý Hoa sinh rời khỏi Lý Cạnh. Lý Cạnh sinh rời khỏi Lý Thiên chỉ, Lý Tắc và Lý Hùng.[5]
Lịch sử Trung Quốc[6][cần dẫn nguồn] mang lại biết: "Năm 436 vua Lưu Tống Văn Đế (424–453) sai loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tấn công Lâm Ấp." Năm 453 vua Lưu Tống Văn Đế nằm trong loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tấn công Lâm Ấp lấy được không ít của quý kỳ lạ thì từ thời điểm cuối thời Tây Hán là năm 25 Công vẹn toàn cho tới Lúc Đàn Hoà Chi tấn công Lâm Ấp đợt loại nhất năm 436 là rộng lớn 400 năm. Trong Lúc tê liệt theo dõi phương pháp tính của Nguyễn Duy Hinh thì Lý Thanh là đời loại tám, như thế kể từ cụ tổ thứ nhất thanh lịch VN cho tới Lý Thanh ko cho tới 250 năm, thế thì ko thể liên minh với Đàn Hoà Chi năm 436 được. Từ cụ tổ thứ nhất thanh lịch VN cho tới vua Lý Tắc ko cần 11 đời hoặc 7 đời, tuy nhiên là 17 đời. Có kĩ năng số lượng 7 này sai vì thế mạng in ấn và dán kể từ 17 trở thành 7, tựa như tình huống Ngô Mây sinh vào năm 1919 in thiếu sót trở thành 1929 (đã được chỉnh lý bên trên báo QĐND số rời khỏi ngày 31 mon 12 năm 2006) hoặc ngôi nhà Mạc cướp mái nhà Lê năm 1527 lại in 1517. Đại Việt sử ký toàn thư[7][8] thì chép: "Tổ tiên là kẻ Bắc, cuối thời Tây Hán đau khổ vì thế việc tấn công dẹp mới mẻ tách thanh lịch ở khu đất phương Nam, được bảy đời thì trở thành người Nam" chứ không hề nói đến việc Lý Tắc là bảy đời.
Theo thần sắc[9] chép về Lý Thiên chỉ, anh trai Lý Tắc là ở xã Dịch Vọng Tiền (Cầu Giấy, Hà Nội) như sau: "Giáp Tăng Phúc xã Dịch Vọng Tiền ngày này, xưa vốn liếng là trang Tỉnh Thái Bình. Đất ở phía trên phẳng phiu, sông ở phía trên nhập non cây cỏ xanh xao tươi tắn tuy nhiên sầm uất, phong tục hóa học phác hoạ tuy nhiên cứng cáp. Trong ấp đem ông Lý Thiên chỉ luôn luôn thao tác thiện, ngày tối thắp mùi hương thờ thượng đế, rộng lớn lòng thực hiện điều phúc, vứt của tu tạo nên thông thường miếu..." [10]
Về quê nhà Lý Tắc, những mối cung cấp tư liệu ghi không giống nhau. Đại Việt sử ký toàn thư và Lịch triều hiến chương loại chí ghi ông là kẻ Tỉnh Thái Bình, phủ Long Hưng. Theo Khâm toan Việt sử thông giám cương mục thì "tên Tỉnh Thái Bình đặt điều kể từ thời Đường (618–907), còn Long Hưng đặt điều kể từ thời Trần (1225–1400)," như thế gọi Tỉnh Thái Bình và Long Hưng là gọi theo dõi thương hiệu trong tương lai đặt điều. Các sử gia ngôi nhà Nguyễn xác lập Long Hưng nằm trong Tỉnh Thái Bình và nhận định rằng quê Lý Tắc nằm trong Tỉnh Thái Bình. Việt Nam sử lược ghi rằng phủ Long Hưng nằm trong tỉnh Sơn Tây (cũ). Các ngôi nhà phân tích lúc bấy giờ đã cho thấy rằng: thời Bắc nằm trong, tỉnh Tỉnh Thái Bình lúc bấy giờ vẫn chính là đại dương. Tên gọi Tỉnh Thái Bình thời Bắc nằm trong ở trong tầm vùng Sơn Tây (Hà Nội) [11]. Tại chống này còn có nhiều thông thường thờ Lý Tắc và những người dân ràng buộc với ông như Triệu Túc, Phạm Tu, Lý Phật Tử.
Nhân kỷ niệm 1.470 năm (542–2012) ngày cuộc khởi nghĩa Lý Tắc bùng phát, ngày 6 mon 10 thời điểm năm 2012 bên trên TP. hà Nội, Hội Khoa học tập Lịch sử VN và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Nguyên tổ chức triển khai Hội thảo khoa học tập "Một số yếu tố về Vương triều Tiền Lý và quê nhà của vua Lý Nam Đế" đã lấy rời khỏi Kết luận vua Lý Nam Đế đem quê gốc ở thôn Cổ Pháp, xã Tiên Phong, thị trấn Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.[12][13]
Tuổi thơ Của Lý Bí[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Tắc sinh ngày 12 mon 9 năm Quý Mùi (17 mon 10 năm 503). Lý Tắc tài năng, được Thứ sử Giao Châu là Vũ Lâm hầu Tiêu Tư (蕭諮) ngôi nhà Lương mời mọc rời khỏi thực hiện chức Giám quân ở Đức châu (huyện Đức Thọ, tỉnh thành phố Hà Tĩnh ngày nay).[5] Nhưng bởi bất bình với những quan tiền lại đô hộ gian ác, Lý Tắc vứt quan tiền, về quê, chiêu binh mãi mã ngăn chặn cơ quan ban ngành đô hộ.
Đánh xua đuổi quân Lương và Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Khởi nghĩa xua đuổi Tiêu Tư[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhiều người tận hưởng ứng, lực lượng của Lý Tắc vững mạnh. Tù trưởng ở Chu Diên (Đan Phượng, Hà Nội) là Triệu Túc nằm trong con cái là Triệu Quang Phục phục tài đức của ông nên tiếp tục rước quân nhập với đạo quân của ông. Tinh Thiều, một người chất lượng kể từ chương, từng cho tới kinh kì ngôi nhà Lương van lơn được lựa chọn thực hiện quan tiền, tuy nhiên chỉ được mang lại chức "gác cổng thành" nên vứt về Giao Châu theo dõi Lý Tắc. Hình như nhập lực lượng của Lý Tắc còn tồn tại một võ tướng tá là Phạm Tu tiếp tục ngoài 60 tuổi hạc. Thần phả còn ghi nhận thêm thắt những tướng tá theo dõi canh ty Lý Tắc là Trịnh Đô, Tam Cô, Lý Công Tuấn hoặc hay còn gọi là Đào Công Tuấn.[14]
Lý Tắc links với những châu phụ cận nằm trong ngăn chặn Tiêu Tư. Cuối năm 541, Lý Tắc đầu tiên cất binh kháng ngôi nhà Lương, khí thế cực mạnh. Theo sách Lương thư của Trung Quốc, Tiêu Tư liệu thế ko kháng nổi quân Lý Tắc, cần sai người đem của nả cho tới hối lộ mang lại Lý Tắc sẽ được buông tha chạy bay về Quảng Châu[15]. Quân của Lý Tắc lấn chiếm lấy trở thành Long Biên.
Tuy Tiêu Tư tiếp tục vứt chạy tuy nhiên Lý Tắc mới chỉ trấn áp được vùng Bắc Sở VN lúc bấy giờ, những châu phía phái nam vẫn còn đó nhập tay ngôi nhà Lương. Tháng 4 năm 542, Lương Vũ Đế sai Thứ sử Việt châu là Trần Hầu, Thứ sử La châu là Ninh Cự, Thứ sử An châu là Úy Trí, Thứ sử Ái châu là Nguyễn Hán nằm trong thích hợp binh tấn công Lý Tắc. Nhưng Lý Tắc tiếp tục dữ thế chủ động rời khỏi quân tấn công trước, phá vỡ lực lượng quân Lương ở phía phái nam, thực hiện công ty toàn cỗ Giao Châu.[16]
Đánh lùi cuộc phản công trong phòng Lương[sửa | sửa mã nguồn]
Đầu thế kỉ VI, ngôi nhà Lương đô hộ Giao Châu. Chính quyền đô hộ phân chia lại VN thành: Giao Châu (đồng vì thế và trung du Bắc bộ), Ái Châu (Thanh Hóa), Đức Châu, Lợi Châu, Minh Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh) và Hoàng Châu (Quảng Ninh).
Cuối năm 542, Lương Vũ Đế lại sai loại sử Giao Châu là Tôn Quýnh, Thứ sử Tân Châu là Lư Tử Hùng thanh lịch đàn áp. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng hoảng hốt thế mạnh mẽ của Lý Tắc nên không đủ can đảm tiến thủ quân, van lơn khất cho tới ngày thu năm tiếp theo. Thứ sử Quảng Châu Trung Quốc là Hoán (theo Trần thư là Tiêu Ánh) ko mang lại, Tiêu Tư cũng thúc giục giục, nên Quýnh và Hùng buộc cần tiến thủ quân.
Được tin yêu quân Lương lại tiến thủ thanh lịch, Lý Tắc dữ thế chủ động đem quân rời khỏi buôn bán hòn đảo Hợp Phố đón tấn công. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng tiếp cận Hợp Phố, bị quân Lý Tắc vượt qua, mươi phần bị tiêu diệt cho tới sáu, bảy phần, quân tan tan.
Chiến thắng này canh ty Lý Tắc trấn áp toàn cỗ Giao Châu, tức là miền Bắc Sở và Bắc Trung Sở VN thêm vào đó quận Hợp Phố (khu vực thị trấn Hợp Phố TP.HCM Bắc Hải tỉnh Quảng Tây và buôn bán hòn đảo Lôi Châu tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc hiện tại nay).[17]
Đánh xua đuổi Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Trong Lúc Lý Tắc bận ứng phó với ngôi nhà Lương ở phía Bắc thì bên trên phía phái nam, vua Lâm Ấp đem ý nhòm ngó Giao Châu.
Biên giới đằm thắm Giao Châu và Lâm Ấp khi này đó là sản phẩm núi Hoành Sơn. Tháng 5 năm 543, vua Lâm Ấp Rudravarman I đem quân xâm cướp quận Nhật Nam và tiến thủ cho tới quận Cửu Đức. Lý Nam Đế sai Phạm Tu ráng quân nhập phái nam tấn công Lâm Ấp.
Sử sách ko tế bào miêu tả rõ ràng biểu diễn biến đổi trận tấn công này, chỉ ghi sơ lược: Phạm Tu tiến thủ quân nhập Nam quấy tan quân Lâm Ấp ở Cửu Đức khiến cho vua Lâm Ấp cần vứt chạy.[18]
Xem thêm: anh tú chồng diệu nhi là ai
Có chủ kiến nhận định rằng người cút tấn công Lâm Ấp là Lý Phục Man chứ không hề cần Phạm Tu và đấy là nhì vị tướng tá không giống nhau; lại sở hữu chủ kiến nhận định rằng chủ yếu Phạm Tu là Lý Phục Man, vì thế đem công tấn công Lâm Ấp tuy nhiên được ban chúng ta Lý, thay tên Phục Man (chinh phục người Man).[19]
Dựng nước Vạn Xuân[sửa | sửa mã nguồn]
| Loạt bài Lịch sử Việt Nam |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Năm 544, mon giêng, Lý Tắc tự động xưng là Nam Việt Đế, đăng vương, đặt điều niên hiệu là Thiên Đức (đức trời), lập trăm quan tiền, gọi là nước là Vạn Xuân thể hiện tại mong ước rằng xã tắc truyền cho tới muôn thuở. Ông đóng góp đô ở vùng cửa ngõ sông Tô Lịch (Hà Nội), dựng năng lượng điện Vạn Thọ thực hiện điểm triều hội, xây dựng triều đình với nhì ban văn, võ và lấy Triệu Túc thực hiện Thái phó, Tinh Thiều hàng đầu ban văn, Phạm Tu hàng đầu ban võ.
Hiện đem một số trong những xích míc về kinh kì của Lý Nam Đế. Một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Nam Đế đóng góp đô ở trở thành Long Biên.[20] Tuy nhiên ngày này phần nhiều thừa nhận kinh kì của Lý Nam Đế là 1 tòa trở thành được xây ở cửa ngõ sông Tô Lịch (thuộc TP. hà Nội ngày nay)[21]. Hiện ni bên trên xã Hạ Mỗ thị trấn Đan Phượng (tức thị trấn Chu Diên xưa) còn dấu vết trở thành Ô Diên của Hậu Lý Nam Đế.[22]
Chạy về động Khuất Lão[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 545, mon 5, ngôi nhà Lương mang lại Dương Phiêu (hay Dương Thiệu) thực hiện Thứ sử Giao Châu, Trần tì Tiên[23] thực hiện tư mã, rước quân xâm lấn, lại sai Thứ sử Định Châu là Tiêu Bột hội với Phiêu ở Giang Tây.[24]
Trần tì Tiên rước quân cút trước. Khi quân của tì Tiên cho tới Giao Châu, Lý Nam Đế rước tía vạn quân rời khỏi phản kháng, bị thua thiệt ở Chu Diên, lại thua thiệt ở cửa ngõ sông Tô Lịch, tướng tá Tinh Thiều, Phạm Tu tử trận. Ông chạy về trở thành Gia Ninh (Phong Châu cũ, ngày này nằm trong xã Thanh Đình, TP.HCM Việt Trì, tỉnh Phú Thọ). Quân Lương xua đuổi theo dõi vây tấn công.
Tháng Giêng năm 546, Trần tì Tiên tấn công lấy được trở thành Gia Ninh. Lý Nam Đế chạy nhập khu đất người Lạo ở Tân Xương. Quân Lương đóng góp ở cửa ngõ sông Gia Ninh.
Sau một thời hạn hội tụ và gia tăng lực lượng. Tháng 8, ông rước nhì vạn quân kể từ nhập khu đất Lạo rời khỏi đóng góp ở hồ nước Điển Triệt (xã Tứ Yên, thị trấn Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay), đóng góp nhiều thuyền đậu chật cả mặt mũi hồ nước. Quân Lương hoảng hốt, cứ đóng góp lại ở cửa ngõ hồ nước không đủ can đảm tiến thủ nhập. Đêm hôm ấy nước sông lên mạnh, dưng cao bảy thước, tràn sập nhập hồ nước. Trần tì Tiên nhân tê liệt rước quân theo dõi làn nước tiến thủ trước nhập. Quân Vạn Xuân ko chống bị, vì vậy vỡ.
Lý Nam Đế cần lùi lưu giữ ở nhập động Khuất Lão, ông ủy mang lại con cái Thái phó Triệu Túc là Tả tướng tá Triệu Quang Phục lưu giữ việc nước, điều quân cút tấn công tì Tiên.
Ngày ni, những sử gia nhập Hội Khoa học tập Lịch sử VN tiếp tục thống nhất xác lập địa điểm động Khuất Lão nằm trong địa phận xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.[25][26]
Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 548, ngày đôi mươi (ngày Tân Hợi) mon 3 (tức ngày 13 tháng bốn dương lịch), Lý Nam Đế ở động Khuất Lão nhiều ngày bị nhiễm lam chướng, chói tắt hơi. Ông ở ngôi được năm năm (543–548), lâu 46 tuổi hạc. Theo sách Việt Nam văn minh sử cương của Lê Văn Siêu dẫn một số trong những mối cung cấp tư liệu cổ, Lý Nam Đế ở nhiều ngày nhập động, vì thế nhiễm lam chướng nên bị loà nhì đôi mắt. Vì vậy đời sau cho tới ngày giỗ thông thường cần xướng thương hiệu những đồ gia dụng lễ nhằm vua nghe thấy. Lại cũng theo dõi tư liệu này, đem thuyết nhận định rằng ko cần Lý Nam Đế chói bị tiêu diệt tuy nhiên vua bị người Lạo phản bội thịt sợ hãi. Tướng Lý Phục Man cũng mất mặt theo dõi vua vì thế nàn này.[27]
Gia đình[sửa | sửa mã nguồn]
Anh trai: Lý Thiên Bảo
Cháu trai: Hậu Lý Nam Đế
Bình luận[sửa | sửa mã nguồn]
Theo sử gia Lê Văn Hưu:[28]
Xem thêm: nguyễn hoàng phi là ai
- Binh pháp đem câu: "Ba vạn quân đều mức độ, thiên hạ không người nào địch nổi". Nay Lý Tắc đem 5 vạn quân tuy nhiên ko giữ vị nước, thế thì Tắc thông thường tài thực hiện tướng tá chăng? Hay là binh lính mới mẻ họp ko thể tấn công được chăng? Lý Tắc cũng chính là bậc tướng tá trung tài, rời khỏi trận khắc chế kẻ thù giành phần thắng ko cần là ko thực hiện được, tuy nhiên bị nhì đợt thua thiệt rồi bị tiêu diệt, vì thế rủi ro gặp gỡ cần Trần tì Tiên là người chất lượng sử dụng binh vậy.
Theo sử gia Ngô Sĩ Liên:[28]
- Tiền Lý Nam Đế dấy binh trừ bạo, xứng đáng là thuận đạo trời, thế tuy nhiên ở đầu cuối cho tới nỗi tiêu vong, là vì thế trời ko mong muốn mang lại VN được bình trị chăng? Than ôi! Không chỉ vì thế gặp gỡ cần tì Tiên là người chất lượng sử dụng binh, mà còn phải gặp gỡ khi nước sông đột ngột kéo lên trợ thế mang lại giặc, há chẳng cần cũng bởi trời hoặc sao?
Khâm toan Việt sử thông giám cương mục nhận xét:[29]
- Nam Đế ngôi nhà Lý cho dù ko địch nổi quân Lương, việc rộng lớn tuy rằng ko trở thành tuy nhiên tiếp tục biết nhân thời mà lại vùng dậy, tự động thực hiện công ty nước bản thân, đầy đủ sẽ tạo thanh thế và cởi lối mang lại ngôi nhà Đinh, ngôi nhà Lý trong tương lai. Việc thực hiện của Lý Nam Đế há chẳng cần là hoặc lắm tê liệt sao!
Lưu danh[sửa | sửa mã nguồn]
Hầu không còn những TP.HCM, thị xã bên trên từng toàn quốc đều phải sở hữu nhiều mặt phố với cái thương hiệu Lý Nam Đế. phần lớn ngôi trường học tập cũng khá được đặt điều theo dõi cái thương hiệu này.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Tiền Lý
- Triệu Việt Vương
- Lý Thiên Bảo
- Phạm Tu
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “Lý Nam Đế - một trong những 14 hero vượt trội của dân tộc bản địa VN, người dân có công xây dựng nước Vạn Xuân”.
- ^ 大越史記全書/外紀卷之四, 維基文庫, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ “欽定越史通鑑綱目前編 • Khâm toan Việt sử thông giám cương mục chi phí biên (q.02”. Truy cập 5 mon 10 năm 2015.
- ^ Việt Nam sử lược/Quyển I/Phần II/Chương IV, Wikisource, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ a b c Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 328.
- ^ Lịch sử Trung Quốc 5000 năm. Tác fake Lâm Hán Đạt, Tào Dư Chương. Trần Ngọc Thuân dịch. Nhà xuất phiên bản Trẻ, 2004.
- ^ Đại Việt sử ký toàn thư giờ đồng hồ Việt: Tập 1. Trang. 178. Nhà xuất phiên bản KHXH, 1993.
- ^ Ngoại kỷ toàn thư: Quyển 14. Tờ 14b.
- ^ "Hà Đông tỉnh, Hoài Đức phủ, Từ Liêm thị trấn, Dịch Vọng tổng, Dịch Vọng Tiền xã". AE.a2/60-VHN.
- ^ Văn phiên bản vì thế Việt ngữ tư liệu AE.a2/60-VHN bởi TS Nguyễn Hữu Mùi dịch năm 2008.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 325.
- ^ “Đã dò la rời khỏi quê gốc của vua Lý Nam Đế?”. Bản gốc tàng trữ ngày 8 mon 10 năm 2012. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2012.
- ^ "Tìm quê hương" của vua Lý Nam Đế
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 334-335.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 331.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 337.
- ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách tiếp tục dẫn, tr. 159.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 340.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 339.
- ^ Trần Mạnh Thường (2013), Việt Nam văn hóa truyền thống & du lịch, Nhà Xuất phiên bản Thông tấn, Thành phố Xì Gòn, trang 34.
- ^ Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Phan Đại Doãn, Nguyễn Cảnh Minh (2007), Đại cương lịch sử dân tộc VN - Tập 1, Nhà Xuất phiên bản Giáo dục đào tạo VN, TP. hà Nội. Trang 92.:)
- ^ “Thành Ô Diên, Hà Nội”.
- ^ Trần tì Tiên là 1 tướng tá rất tốt trong phòng Lương khi bấy giờ, trong tương lai Lúc ngôi nhà Lương sụp sập tiếp tục vượt qua những sứ quân không giống nhằm lập nên ngôi nhà Trần. Xem thêm thắt K. Taylor "The birth of Vietnam".
- ^ Theo Trần thư và Tư trị thông giám là Tây Giang, nằm trong Quế Lâm.
- ^ Hội thảo khoa học tập Vua Lý Nam Đế với địa thế căn cứ động Khuất Lão, xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông (Phú Thọ), báo Nhân dân ngày 26/10/2013.
- ^ Động Khuất Lão một địa điểm nhập Lịch sử VN Lưu trữ 2016-08-28 bên trên Wayback Machine, Hà Mạnh Khoa, Tạp chí Khoa học tập xã hội VN, số 1(74) - năm trước.
- ^ Lê Văn Siêu, sách tiếp tục dẫn, tr. 51. Một số thần phả lại nhận định rằng chủ yếu Lý Phục Man là Phạm Tu được cải chúng ta Lý của vua và đem công tấn công Lâm Ấp nên gọi là Phục Man.
- ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 4
- ^ Khâm toan Việt sử thông giám cương mục, Tiền biên, quyển 4, tờ 7.
- Đại Việt sử ký toàn thư - Bản năng lượng điện tử.
- Khâm toan Việt sử Thông giám cương mục - Bản năng lượng điện tử, định hình PDF.
- Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử VN, luyện 1, Nhà Xuất phiên bản Đại học tập và Giáo dục đào tạo có trách nhiệm.
- Viện Sử học tập (2001), Lịch sử VN, luyện 1, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội.
- Nguyễn Duy Hinh (2005), Văn minh Đại Việt, Nhà Xuất phiên bản Văn hóa vấn đề.
- Lê Văn Siêu (2004), Việt Nam văn minh sử cương, Nhà Xuất phiên bản Thanh niên.
- Viện Khoa học tập xã hội VN (2007), Tổng luyện Văn học tập VN, luyện 4, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội.
Bình luận