Phan Bội Châu 潘佩珠 | |
---|---|
![]() | |
Tên húy | Phan Văn San |
Tên hiệu | Hải Thụ / Sào Nam |
Bút danh | Thị Hán, Phan Giải San, Sào Nam Tử, Hạo Sinh, Hiếu Hán |
Thông tin tưởng cá nhân | |
Sinh | |
Tên húy | Phan Văn San |
Ngày sinh | 26 mon 12 năm 1867 |
Nơi sinh | làng Đan Nhiễm, xã Xuân Hòa, thị trấn Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, Việt Nam |
Mất | |
Ngày mất | 29 mon 10 năm 1940 (72 tuổi) |
Nơi mất | Huế, Đại Nam |
Giới tính | nam |
Gia quyến | |
Thân phụ | Phan Văn Phổ |
Thân mẫu | Nguyễn Thị Nhàn |
Phu nhân | Thái Thị Huyên Nguyễn Thị Em |
Hậu duệ | Phan Nghi Huynh (con bà Huyên) Phan Nghi Đệ (con bà Em) |
Nghề nghiệp | nhà sử học tập, mái ấm văn, thi sĩ, chủ yếu khách |
Dân tộc | Kinh |
Tôn giáo | Nho giáo |
Triều đại | Nhà Nguyễn |
|
Phan Bội Châu (chữ Hán: 潘佩珠; 1867 – 1940) là 1 trong những danh sĩ và là mái ấm cách mệnh nước ta, hoạt động và sinh hoạt nhập thời kỳ Pháp nằm trong.
Bạn đang xem: phan bội châu là ai
Tên gọi
Phan Bội Châu vốn liếng thương hiệu là Phan Văn San (潘文珊).[1] Vì chữ San trùng với thương hiệu húy của vua Duy Tân (Vĩnh San) nên cần thay đổi trở thành Phan Bội Châu.[2] Hai chữ "Bội Châu" (佩珠) nhập thương hiệu của ông lấy kể từ câu: "城中蛾眉女珠佩何珊珊 [Thành trung nga mi phái nữ châu bội hà san san]".[3]
Ông với hiệu là Hải Thụ, về sau thay đổi là Sào Nam. Tên gọi Sào Nam (巢南) được lấy kể từ câu "越鳥巢南枝 [Việt điểu sào nam giới chi, tức thị Chim Việt thực hiện tổ cành Nam]".[3] Phan Bội Châu còn tồn tại nhiều tên hiệu và cây bút danh khác ví như Thị Hán (是漢), Phan Giải San, Sào Nam Tử, Hạo Sinh, Hiếu Hán,...[4]
Thân thế
Phan Bội Châu sinh ngày 26 mon 12 năm 1867 bên trên buôn bản Đan Nhiễm, xã Xuân Hòa, thị trấn Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
Cha ông là Phan Văn Phổ, u là Nguyễn Thị Nhàn. Ông có tiếng lanh lợi kể từ bé bỏng, năm 6 tuổi tác học tập 3 ngày nằm trong không còn Tam Tự Kinh, 7 tuổi tác ông đang được gọi hiểu sách Luận Ngữ, 13 tuổi tác ông đua đỗ đầu thị trấn.
Thuở thiếu thốn thời ông đang được sớm với lòng yêu thương nước. Năm 17 tuổi tác, ông ghi chép bài bác "Hịch Bình Tây Thu Bắc" rước dán ở cây nhiều đầu buôn bản nhằm tận hưởng ứng việc Bắc Kỳ khởi nghĩa kháng Pháp. Năm 19 tuổi tác (1885), ông nằm trong các bạn là Trần Văn Lương lập team "Sĩ tử Cần Vương" (hơn 60 người) chống Pháp, tuy nhiên bị đối phương kéo cho tới xịn phụ thân nên cần giải thể.
Gia cảnh trở ngại, ông chuồn dạy dỗ học tập dò la sinh sống và học tập đua. Khoa đua năm Đinh Dậu (1897) ông đang được lọt được vào ngôi trường nhì tuy nhiên các bạn ông là Trần Văn Lương đang được mang lại nhập tráp bao nhiêu cuốn sách tuy nhiên ông ko hề biết nên ông bị khép tội hoài hiệp văn tự (mang văn tự động nhập áo) nên bị phán quyết chung đằm thắm bất đắc ứng thí (suốt đời ko được dự thi).[5]
Sau kiểu mẫu án này, Phan Bội Châu nhập Huế dạy dỗ học tập, tự mến tài ông nên những quan lại đang được nài vua Thành Thái xóa án. Nhờ vậy, tức thì khoa đua hương thơm tiếp sau, năm Canh Tý (1900), ông đang được đậu đầu (Giải nguyên) ở ngôi trường đua Nghệ An.[6]
Hoạt động Cách mạng
Lập Duy Tân hội, lịch sự Nhật cầu viện
- Bài chính: Duy Tân hội

Trong vòng 5 năm sau thời điểm đỗ Giải nguyên vẹn, Phan Bội Châu dạt dẹo từng nước nước ta kết phó với những mái ấm yêu thương nước như Phan Chu Trinh,[7] Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Hàm (tức Tiểu La Nguyễn Thành), Đặng Nguyên Cẩn, Ngô Đức Kế, Đặng Thái Thân, Hồ Sĩ Kiện, Lê Huân, Nguyễn Quyền, Võ Hoành, Lê Đại,...
Phan Bội Châu công kích việc thực dân Pháp cấm giảng dạy dỗ lịch sử vẻ vang nước ta nhưng mà thay cho nhập này đó là lịch sử vẻ vang Pháp, nhằm mục đích chủ ý xóa sổ những tác động của văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử nước ta, quảng bá văn hóa truyền thống Pháp nhằm mục đích đồng hóa người Việt; đôi khi giảng dạy rời khỏi một giai tầng công chức và nhân viên đáp ứng mang lại nền thống trị và việc làm khai quật nằm trong địa của Pháp. Năm 1905 Phan Bội Châu chỉ trích nền dạy dỗ của thực dân Pháp ở nằm trong địa là "chỉ dạy dỗ người Việt ghi chép văn Pháp, trình bày giờ Pháp, trong thời điểm tạm thời thực hiện bầy tớ mang lại Pháp".
Năm 1904 ông nằm trong Nguyễn Hàm và khoảng tầm đôi mươi đồng chí không giống xây dựng Duy Tân hội ở Quảng Nam nhằm tấn công xua đuổi Pháp, lựa chọn Kỳ Ngoại hầu Cường Để - một người nằm trong dòng sản phẩm dõi mái ấm Nguyễn - thực hiện hội công ty.
Năm 1905 ông nằm trong Đặng Tử Kính và Tăng Bạt Hổ lịch sự Trung Quốc rồi lịch sự Nhật Bản, nhằm cầu viện Nhật hùn Duy Tân hội tấn công xua đuổi Pháp. Tại Nhật, ông gặp gỡ Lương Khải Siêu, một mái ấm cách mệnh người Trung Quốc, và được răn dạy là nên người sử dụng thơ văn nhằm thức tỉnh lòng yêu thương nước của quần chúng nước ta (nghe điều, Phan Bội Châu ghi chép nước ta vong quốc sử). Lại nghe nhì anh hùng cần thiết của Đảng Tiến Sở đang được chũm quyền ở Nhật Bản, là Ōkuma Shigenobu (Bá tước đoạt Ôi Trọng Tín) và Thủ tướng tá Inukai Tsuyoshi (Khuyển Dưỡng Nghị) răn dạy là nên cổ động thanh niên rời khỏi quốc tế tiếp thu kiến thức nhằm về sau về hùn nước.
Tháng 6 năm 1905 Phan Bội Châu nằm trong Đặng Tử Kính đem theo đuổi một số trong những sách Việt Nam vong quốc sử về nước. Tháng 8 năm 1905, bên trên TP. Hà Tĩnh, ông và những đồng chí cốt cán nhập Duy Tân hội thảo luận rồi thể hiện plan hành vi, tê liệt là:
- Nhanh chóng đem Kỳ Ngoại hầu Cường Để rời khỏi quốc tế.
- Lập những hội nông, hội buôn, hội học tập nhằm hội tụ quần bọn chúng và nhằm tài năng chánh mang lại hội.
- Chọn một số trong những thanh niên lanh lợi hiếu học tập, chịu đựng được gian nan, đưa theo học tập ở quốc tế.[8]
Phát động trào lưu Đông Du

- Bài chính: Phong trào Đông Du
Trong tía trọng trách bên trên, thì trọng trách loại tía trọng điểm và kín, nên Duy Tân hội đang được cử Phan Bội Châu và Nguyễn Hàm tự động toan liệu. Sau tê liệt, trào lưu Đông Du được nhì ông trừng trị động, được phần đông người dân ở cả tía kỳ nhập cuộc và cỗ vũ, nhất là ở Nam Kỳ.
Tháng 10 năm 1905, Phan Bội Châu quay về Nhật Bản cùng theo với tía thanh niên, sau này lại được thêm 45 người nữa. Năm 1906, Cường Để qua quýt Nhật, được sắp xếp nhập học tập ngôi trường Chấn Võ. Kể kể từ tê liệt cho tới năm 1908, số học viên lịch sự Nhật Bản du học tập lên đến mức khoảng tầm 200 người, sinh hoạt cộng đồng nhập một đội chức với quy củ gọi là Cống hiến hội...
Tháng 3 năm 1908, trào lưu "cự thuế khất thuế" (tức trào lưu chống thuế thuế Trung Kỳ) nổi lên rần rộ ở Quảng Nam rồi nhanh gọn nằm ra những tỉnh không giống. Bị thực dân Pháp đem quân đàn áp, nhiều hội viên nhập trào lưu Duy Tân và Duy Tân hội bị tóm gọn, nhập số tê liệt với Nguyễn Hàm, một yếu đuối nhân của hội.[9]
Mất đuối này còn chưa kịp xử lý thì nhì phái viên của hội là Hoàng Quang Thanh và Đặng Bỉnh Thành lại bị Pháp đón bắt được Khi kể từ Nhật về Nam Kỳ nhận chi phí quyên hùn mang lại trào lưu Đông Du. Tiếp theo đuổi nữa là Pháp và Nhật một vừa hai phải ký cùng nhau một hiệp ước (tháng 9 năm 1908), Từ đó chính phủ nước nhà Nhật rời khỏi mệnh lệnh trục xuất những du học viên người Việt thoát khỏi khu đất Nhật. Tháng 3 năm 1909, Cường Để và Phan Bội Châu cũng trở thành trục xuất. Đến phía trên, trào lưu Đông Du nhưng mà Phan Bội Châu và những member không giống đang được dày công kiến thiết trọn vẹn tan chảy, kết cổ động một hoạt động và sinh hoạt cần thiết của hội.
Trong "cuộc cây bút đàm đẫm lệ" đằm thắm Phan Bội Châu và Lương Khải Siêu là điều chú ý tránh việc "cầu viện" Nhật nhằm giành song lập vì thế theo đuổi Lương Khải Siêu, "Mưu ấy hoảng hốt ko đảm bảo chất lượng. Quân Nhật đang được một phen nhập nước, quyết ko lý gì xua đuổi nó rời khỏi được". Và cho tới năm 1909, tự thỏa thuận hợp tác đằm thắm Nhật và Pháp, những du học viên nước ta hàng loạt bị trục xuất ngoài nước Nhật. Vấn đề này phân tích và lý giải tại vì sao trong số tự động thuật, hồi ức ghi chép về sau như Ngục trung thư, Phan Bội Châu niên biểu, Phan Bội Châu đang được không tồn tại nơi nào nhắc tới kiệt tác Á tế Á ca, bài bác thơ từng không còn điều mệnh danh Nhật Bản.[10]
Lúc này, ở nhiều điểm nội địa, từng hoạt động và sinh hoạt quyên hùn tài chủ yếu và sẵn sàng vũ trang đảo chính của Duy Tân hội cũng trở thành thực dân mang lại quân cho tới đàn áp kinh hoàng. Những người sinh sống sót sau những mùa xịn phụ thân đều cần ở yên ổn, hoặc vượt biên giới lịch sự Trung Quốc, Xiêm La, Lào nhằm tiếp tính tiếp lâu nhiều năm.
Cuối năm 1910, Phan Bội Châu gửi một đại phần tử hội viên (trong tê liệt có tầm khoảng 50 thanh niên) ở Quảng Đông về kiến thiết địa thế căn cứ địa ở Quý Khách Thầm (Xiêm La). Tại phía trên, bọn họ bên nhau cấy cày, tiếp thu kiến thức và rèn luyện võ nghệ nhằm sẵn sàng cho 1 plan phục quốc về sau.
Thượng tuần mon 5 năm Nhâm Tý (tháng 6 năm 1912), nhập cuộc "Đại hội nghị" bên trên kể từ đàng mái ấm Lưu Vĩnh Phúc ở Quảng Đông (Trung Quốc), với nhộn nhịp đầy đủ đại biểu từng tía kỳ đang được đưa ra quyết định giải thể Duy Tân hội và xây dựng nước ta Quang phục Hội, tức thay cho thay đổi tôn chỉ còn công ty nghĩa binh công ty lịch sự công ty nghĩa dân công ty nhằm đánh xua đuổi quân Pháp, Phục hồi nước ta, xây dựng nước Cộng hòa Dân quốc tạo dựng Việt Nam,[11] thỏa mãn nhu cầu tình hình gửi biến đổi mới nhất bên trên ngôi trường quốc tế.
Hoạt động ở Trung Quốc
Mặc mặc dù thay cho thay đổi tôn chỉ tuy nhiên Phan Bội Châu vẫn giữ lại Kỳ Ngoại hầu Cường Để nhập tầm quan trọng Chủ tịch nhà nước tạm bợ nước ta Quang phục Hội, nhằm mục đích giành thủ sự cỗ vũ của quần chúng nội địa.
Sau tê liệt, nước ta Quang phục Hội cử một số trong những hội viên về nước nhằm trừ khử một vài ba viên chức Pháp và tập sự ý hợp tâm đầu của mình, nhằm mục đích "đánh thức đồng bào", "kêu gọi hồn nước". Các cuộc đảo chính vày tạc đạn tuy rằng xẩy ra lẻ tẻ vẫn khuấy động được dư luận nhập và ngoài nước, thực hiện mái ấm chũm quyền Pháp tăng nhanh xịn phụ thân, khiến cho nhiều người bị tóm gọn và bị làm thịt. Bị kết tội thủ mưu, Phan Bội Châu và Cường Để bị thực dân Pháp cùng theo với Nam triều phán quyết xử quyết vắng ngắt mặt mày.
Năm 1913, thực dân Pháp cử nhân viên cho tới Quảng Đông "mặc cả" với Tổng đốc Long Tế Quang đòi hỏi bắt Phan Bội Châu và những yếu đuối nhân của hội. Ngày 24 mon 12 năm 1913, Phan Bội Châu bị tóm gọn. Nhưng nhờ Nguyễn Thượng Hiền, khi bấy giờ đang được ở Bắc Kinh, hoạt động nên Long Tế Quang ko thể phó nộp ông mang lại Pháp nhưng mà chỉ đem nhốt vào trong nhà tù Quảng Đông, mãi cho tới mon hai năm 1917, ông vừa được giải bay.[12]
Ra tù, Phan Bội Châu lại nối tiếp hoạt động và sinh hoạt cách mệnh. Năm 1922, phỏng theo đuổi Trung Quốc Quốc dân Đảng của Tôn Trung Sơn, ông toan cải tổ nước ta Quang phục Hội trở thành nước ta Quốc dân Đảng. Được Nguyễn Ái Quốc (lúc này đang khiến Ủy viên Đông phương cỗ, phụ trách móc Cục phương Nam của Quốc tế nằm trong sản) hùn ý, Phan Bội Châu toan thay cho thay đổi đàng lối theo phía xã hội công ty nghĩa, tuy nhiên còn chưa kịp cải tổ thì ông bị tóm gọn cóc ngày 30 mon 6 năm 1925.
Xem thêm: mit the cool kid là ai
Phan Bội Châu và trào lưu nằm trong sản
Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp rỉ tai nhập lễ kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Phan Bội Châu bên trên Hà Nội Thủ Đô ngày 26 mon 12 năm 1997, đang được cho thấy thêm nhập nhà đất của Phan Bội Châu với treo ở đằm thắm tấm hình ảnh của Lê-nin. Trước tê liệt kể từ lâu lúc còn ở Trung Quốc, Phan Bội Châu còn ghi chép một cuốn tiểu truyện Lê-nin.[13]
Trung tướng tá Phạm Hồng Cư, bạn tri kỷ (và là em cọc chèo) của Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp, nhập sách Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp thời trẻ hiệp tác với phu nhân của Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp là bà Đặng Bích Hà, đang được kể lại thời kỳ thiếu thốn niên của Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp Khi thăm hỏi "ông già cả Ga Ngự" hiện nay đang bị Pháp nhốt lỏng bên trên Huế, nhập mái ấm Phan Bội Châu treo tía bức ảnh: Thích-ca Mâu-ni, Tôn Trung Sơn, Lê-nin. Ba tấm hình này trình bày lên phần nào là ý kiến triết học tập và chủ yếu trị của ông.[14]
Trong hồi ký Ngôi mái ấm Ga Ngự và con cái đò sông Hương, mái ấm báo Tạ Quang Đạm (em GS Tạ Quang Bửu), người đang được sinh sống cộng đồng với Phan Bội Châu 1 năm (để học tập chữ Hán và thực hiện thư ký mang lại ông), sau thời điểm Phan Bội Châu an trí bên trên tòa nhà giành đầu dốc Ga Ngự (Huế), đang được kể lại rằng bên trên tường tòa nhà giành 3 gian lận - điểm ở và cũng chính là điểm ông dạy dỗ học tập - với treo nhiều tranh vẽ, nhập tê liệt tuyệt vời nhất là bức chân dung Lê-nin được treo sang chảnh bên trên bức tường chắn mặt mày trước sát sát xà nhà. Có lẽ là 1 trong những bức họa đồ vẽ theo đuổi một tượng phật loại huy hiệu. Dưới chân dung với nhì chữ Hán: Liệt Ninh (Lê-nin).[15]
Giáo sư sử học tập Nguyễn Thế Anh, hiện nay sinh sống bên trên Pháp, cho thấy thêm, ông không kiếm thấy vật chứng rằng Phan Bội Châu với Xu thế cỗ vũ trào lưu nằm trong sản. Nhất là lúc, theo đuổi ý ông, tờ báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng nhưng mà Phan Bội Châu với hiệp tác đang được lên án phương pháp chi phí khử trí thức của trào lưu Xô Viết Nghệ Tĩnh.[16]
Giáo sư Nguyễn Đình Chú thì cho thấy thêm Phan Bội Châu tiếp nhận thuyết giáo Marx kể từ tư cơ hội mái ấm văn hóa truyền thống rộng lớn là mái ấm chủ yếu trị. Phan Bội Châu một vừa hai phải mệnh danh Marx, Lê-nin, một vừa hai phải mệnh danh Khổng, Mạnh, Tôn Trung Sơn, Gandhi, Rousseau, Montesquieu. Phan Bội Châu từng ghi chép cuốn sách rộng lớn 50 trang Xã hội công ty nghĩa nhập thời hạn 1928-1934 nhằm reviews công ty nghĩa Marx, reviews nội dung hầu hết của thuyết giáo Marxist như: thặng dư độ quý hiếm, giai cấp cho đấu giành, làm việc chuyên nghiệp chủ yếu, tài chính học tập, cách thức xã hội cách mệnh, tư phiên bản luận. Phan Bội Châu đang được kết luận: "Ở trong số mái ấm xã hội học tập, ông (Marx) thiệt xứng đáng là 1 trong những vị tiên sư, sở dĩ tất cả chúng ta nghiên cứu và phân tích xã hội công ty nghĩa, chỉ việc nghiên cứu và phân tích Mã Khắc Tư (Marx) công ty tức thị hoàn thành rồi". Phan Bội Châu còn ghi chép "Lược truyện Liệt Ninh, vĩ nhân của nước Nga đỏ" ghi chép in bên trên Binh sự tạp chí, Hàng Châu, Trung Quốc năm 1921.[17]
Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc
Tại vùng Nghệ Tĩnh, người tao đang được lưu truyền những câu sấm của Trạng Trình như sau: "Đụn Sơn phân giải/ Bò Đái thất thanh/ Thủy đáo Lam thành/ Nam Đàn sinh thánh" (Khi núi Đụn chẻ song, khe Bò Đái rơi rụng giờ, sông Lam khoét nhập chân núi Lam Thành, khu đất Nam Đàn tiếp tục sinh rời khỏi bậc thánh nhân). Sau trào lưu Xô ghi chép Nghệ Tĩnh, câu sấm này được nói lại và buôn chuyện. Lúc tê liệt, khe Bò Đái đã và đang ngừng chảy, giờ suối chảy ở khe không thể nghe được nữa, bởi vậy người dân càng tin tưởng và mong chờ. Trong một cuộc gặp gỡ đằm thắm Phan Bội Châu (lúc này đã trở nên Pháp bắt và quản lí thúc) với Đào Duy Anh và mái ấm nho Trần Lê Hữu, ông Hữu với hỏi: "Thưa cụ Phan, "Bò Đái thất thanh, Nam Đàn sinh thánh" chẳng cần là cụ hoặc sao? Cụ còn thất bại nữa là kẻ khác!" Phan Bội Châu đáp: "Kể kiểu mẫu nghề nghiệp sĩ tử xưa tê liệt tôi cũng có thể có giờ thiệt. Dân tao thông thường với thói trọng người văn học tập và gán cho tất cả những người tao giờ nọ giờ tê liệt. Nhưng nếu như Nam Đàn với thánh thực thì đó là ông Nguyễn Ái Quốc chứ chẳng cần ai khác".[18]
Bị Pháp bắt và an trí

Ngày 30 mon 6 năm 1925, ông bị thực dân Pháp bắt cóc[19] bên trên Thượng Hải giải về nước xử án tù cộng đồng đằm thắm, tuy vậy trước tê liệt (1912) ông đã trở nên đối phương phán quyết vắng ngắt mặt mày.[20] Trước trào lưu đấu giành của quần chúng toàn nước yêu sách thả Phan Bội Châu, và nhờ việc can thiệp của Toàn quyền Varenne, ông được về an trí bên trên Ga Ngự (Huế). Trong 15 năm cuối đời, ông (lúc bấy giờ được gọi là Ông già cả Ga Ngự) vẫn lưu giữ hoàn toàn phẩm cơ hội cao khiết, không ngừng nghỉ tuyên truyền ý thức yêu thương nước vày văn thơ, nên cực kỳ được quần chúng yếu đuối mến.
Phan Bội Châu rơi rụng ngày 29 mon 12 năm 1940 bên trên Huế.
Tưởng niệm và vinh danh
Hiện thương hiệu ông đang được bịa đặt mang lại nhiều ngôi trường học tập và nhiều tuyến đường bên trên toàn nước, nhập tê liệt với ngôi trường chuyên nghiệp của tỉnh Nghệ An và một đường phố rộng lớn bên trên Hà Nội Thủ Đô, Hạ Long.
Tại Huế, Khu di tích lịch sử, tưởng vọng Phan Bội Châu nằm khểnh bên trên tuyến đường nằm trong thương hiệu (119 Phan Bội Châu, Thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế). Lăng mộ cùng theo với cái mái ấm giành nhỏ điểm cụ từng sinh sống, xa nhau chỉ vài ba bước đi.
Đặc biệt lân cận lăng tẩm cụ với sáu tấm bia mộ nhì con cái chó được chủ yếu tay Phan Bội Châu dựng lên. Trong thời hạn sinh sống bên trên Huế, Phan Bội Châu với nuôi nhì con cái chó gọi là là Ky và Vá, Khi nó rơi rụng Phan Bội Châu đang được lập mộ mang lại bọn chúng. Con Vá rơi rụng ngày 21 mon 5 năm Giáp Tuất (1934) và con cái Ky nhập năm Đinh Sửu (1937). Trong những sáng sủa tác văn thơ ông cũng có thể có nội dung bài viết về lòng trung thành với chủ và để nhiều tình thân mang lại nhì loài vật này. Tờ Trung kỳ tuần báo số 14, ngày 15 tháng tư năm 1936, Phan Bội Châu với nội dung bài viết về con cái Vá với nghĩa dũng thâm thúy.[21]
Tác phẩm về kiểu cách mạng Việt Nam

- Việt Nam Quốc sử khảo (1909)
- Ngục Trung Thư (1913) – TP.Sài Gòn, Nhà xuất phiên bản Tân Việt, 1950
- Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư (19??)
- Việt Nam vong quốc sử (1905)
- Việt Nam Quốc sử bình trình diễn ca (1927)
- Cao đẳng Quốc Dân Di Cảo – Huế, Nhà xuất phiên bản Anh-Minh, 1957
- Chủng khử dự ngôn – Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1991
- Tân Việt Nam – Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất phiên bản Cục tàng trữ giang san, 1989
- Thiên Hồ Đế Hồ – Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1978
- Khuyến quốc dân du học tập ca
- Hải nước ngoài huyết thư (1906)
- Dĩ cửu niên lai sở trì công ty nghĩa
- Hà trở thành liệt sĩ ca
- Truyện Lê Thái Tổ
- Tuồng Trưng phái nữ vương
- Gia huấn ca
- Giác quần thư
- Nam quốc dân tu tri
- Nữ quốc dân tu tri
- Truyện Chân tướng tá quân (1917)
- Truyện tái mét sinh sinh
- Truyện Phạm Hồng Thái
Tác phẩm biên khảo, đua ca
- Ký niệm lục
- Vấn đề phụ nữ
- Luận lý vấn đáp
- Sào Nam văn tập
- Hậu Trần dật sử – Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất phiên bản Văn hóa-thông tin tưởng, 1996
- Trùng Quang Tâm Sử - Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất phiên bản Văn học tập, 1971.[22]
- Khổng Học Đăng (19??) – Houston, TX, Nhà xuất phiên bản Xuân Thu, 1986
- Phan Bội Châu Niên Biểu – TP.Sài Gòn, Nhóm nghiên-cứu Sử Địa, 1971
- Phan Bội Châu Toàn Tập – Huế, Nhà xuất phiên bản Thuận hóa: Trung tâm văn hóa truyền thống ngôn từ Đông Tây, 2001
Nhận xét
Phan Bội Châu công ty trương cầu viện Nhật sẽ giúp tấn công xua đuổi Pháp, vày ông nhận định rằng người Nhật nằm trong là kẻ châu Á "máu đỏ hỏn domain authority vàng", với nằm trong quân địch cộng đồng với những người châu Âu "da white tóc vàng". Nhưng thực tiễn, Đế quốc Nhật Bản là 1 trong những nước theo đuổi "chủ nghĩa đế quốc quân phiệt", cũng tích cực kỳ bành trướng nằm trong địa như thực dân châu Âu. Đến thời điểm lúc đó, Nhật Bản đang được xâm lúc lắc và đô hộ Triều Tiên, và sẵn sàng xâm lúc lắc Trung Quốc. Do vậy công ty trương của Phan Bội Châu là cực kỳ khó khăn thành công xuất sắc, và mặc dù có thành công xuất sắc thì nước ta tiếp tục lại phải nhìn thấy với ông tơ nguy nan mới nhất kể từ Nhật Bản. Vì lẽ ấy, Nguyễn Ái Quốc mặc dù khâm phục lòng yêu thương nước của Phan Bội Châu tuy nhiên đánh giá đàng lối của ông tựa như "Đuổi hổ cửa ngõ trước, rước beo cửa ngõ sau".[23]
Đương thời, mái ấm chí sĩ Phan Châu Trinh đang được ghi chép về Phan Bội Châu như sau:
“ | Phan Bội Châu nhận hẳn rằng người Pháp quyết không tồn tại thiệt lòng khai hóa cho tất cả những người Nam, nên trình bày việc khai hóa, trước cần dò la cơ hội tấn công ụp chính phủ nước nhà Pháp, nhưng mà mong muốn tấn công ụp chính phủ nước nhà Pháp, ko nhờ cậy quyền lực một nước mạnh ngoài, thì tự động người Nam ko làm những gì được. Hiện ni nước mạnh duy với Nhật Bản là nước đồng văn đồng chủng nên cầu viện với Nhật Bản... Tôi bác bỏ kiểu mẫu thuyết bên trên của Sào Quân, lấy lẽ rằng, người nước Nam chui rúc ráy bên dưới chủ yếu thể chuyên nghiệp chế đang được bên trên ngàn năm, chưa xuất hiện tư cơ hội quốc dân song lập, dẫu với cậy mức độ quốc tế, chỉ trình diễn kiểu mẫu trò "đổi công ty thực hiện nô lệ loại hai", không tồn tại ích gì. Vả lại, nước Pháp là 1 trong những nước thực hiện trung phong văn minh cả hoàn vũ, ni hiện nay bảo lãnh việt nam, bản thân nhân này mà học tập theo đuổi, chuyên được dùng tâm về mặt mày khai trí trị sinh những việc thực dụng chủ nghĩa. Dân trí đang được banh, trình độ chuyên môn một ngày 1 cao tức là kiểu mẫu nền song lập ngày sau ở đấy. Còn theo đuổi chủ yếu con kiến "cậy mức độ nước ngoài" thì nó xung quanh teo khúc phân tách, bản thân ko tự động lập, ai là người cứu giúp bản thân, Triều Tiên, Đài Loan, kiểu mẫu gương rõ rệt, người Nhật cứng cáp gì rộng lớn người Pháp... Sào Quân ko nghe, cũng không sở hữu và nhận là cần, phủi áo rời khỏi chuồn, tuân theo chủ kiến bản thân. | ” |
— Phan Châu Trinh, Cuộc rỉ tai với quan lại Thống soái TP.Sài Gòn bên trên hòn đảo Côn Lôn[24] |
“ | Phan Bội Châu là kẻ cực kỳ với chí khí, với nghị lực, nhẫn nhục, dám làm; với điều tin tưởng nhập thì ko chịu đựng quăng quật, dẫu với sấm sét cũng ko thay đổi. Nay sĩ phu từng nước không có ai rất có thể ví với ông ấy. Tiếc thay cho học tập thuật ko rành, thời thế ko rõ rệt, mến người sử dụng quyền thuật, tự động xảo trá bản thân xảo trá người, ngoan ngoãn cố ko thay đổi. Lớn điều không có ai so bì, hãm quốc dân nhập khu đất bị tiêu diệt, cam chịu đựng giờ ác nhưng mà ko tự vấn. Tuy nhiên ông ấy một vừa hai phải hiêu hiêu tự động cho rằng tình nhân quốc dân, kể từ ni về sau ông ấy càng nhiệt huyết thổ lộ...
Chủ nghĩa phục thù hằn cực kỳ đoan nhưng mà Phan Bội Châu công ty trương thiệt là rất là sai lầm không mong muốn, chỉ hãm quốc dân nhập vị trí bị tiêu diệt, không phù hợp thời thế, ko sát với lý luận... Bởi vì thế ông ấy là kẻ đại biểu mang lại thói thân quen bên trên lịch sử vẻ vang ngàn năm của dân tộc bản địa nước Nam. Không biết chân tướng tá của những người nước Nam, coi ông ấy thì hiểu rằng. Dân nước Nam biết bao tính bài bác nước ngoài, thì bài bác nước ngoài của ông ấy cho tới vị trí cực kỳ đoan. Người nước Nam cực kỳ mến dựa người ngoài, ông ấy lại ỷ lại nước ngoài cho tới vị trí cực kỳ đoan. Dân Nam cực kỳ thiếu thốn tính tự động lập, ông ấy lại càng không dừng lại ở đó. Tính hóa học, trình độ chuyên môn của ông ấy đều nằm trong phù hợp với đặc điểm, trình độ chuyên môn của quốc dân. Cho nên nhân vị trí rộng lớn vị trí tầm thường của quốc dân nhưng mà lợi dụng; tê liệt là vấn đề nhưng mà bác sĩ gọi là thuật tắc nhân tắc dụng. Cho nên điều nhưng mà ông ấy lo lắng, là quốc dân ân oán nước Pháp ko thâm thúy. Những sách ông ấy ghi chép rời khỏi, ko bàn thời thế, ko trình bày lợi hoảng hốt, phụ thuộc vị trí ko nhưng mà biên soạn, tự động xảo trá bản thân, xảo trá người. Nói vậy là, đều là lôi kéo lòng thù hằn ghét bỏ của quốc dân nhưng mà thôi. Đợi cho tới Khi lòng thù hằn ghét bỏ đang được thâm thúy, phản loàn nổi lên tứ bề, ông ấy mới nhất nhân này mà nhập, nhằm thỏa kiểu mẫu lòng phá hủy. Không cần là ko biết phương pháp mệnh ko thể thực hiện, tuy nhiên tận dụng kiểu mẫu ngu của dân - tức tính bài bác nước ngoài, ko thực hiện thì ko chịu đựng. Không cần là ko biết Nhật Bản chẳng làm những gì được, tuy nhiên tận dụng kiểu mẫu yếu đuối của dân - tức tính ỷ lại nước ngoài, ko thực hiện thì ko chịu đựng. Mà quốc dân sở dĩ quáng gà quáng nghe theo đuổi đuổi theo, cho tới bị tiêu diệt ko tỉnh, ấy là vì thế đặc điểm sát nhau, vì thế xâm nhập khá thâm thúy... Đó là chủ kiến và thủ đoạn của Phan Bội Châu nhưng mà thôi. Cho nên người ko biết ông ấy thì bảo này đó là người rất là ngu lầm, chứ không hề biết ông ấy tận dụng kiểu mẫu ngu của quốc dân nhằm phô trương trí bản thân, tận dụng vị trí tầm thường của quốc dân nhằm thực hiện rõ rệt kiểu mẫu hoặc của tôi. Than ôi! Không biết kiểu mẫu ngu kiểu mẫu tầm thường nhưng mà thực hiện thì cũng rất có thể loại mang lại. sành kiểu mẫu ngu, kiểu mẫu tầm thường, kiểu mẫu ko địch lại nhưng mà cứ mong muốn tận dụng nhằm thực hành thực tế chí bản thân thì tao ko biết ông ấy đang được đối xử Theo phong cách nào là.
|
” |
— Phan Châu Trinh, Pháp Việt liên hợp hậu chi tân Việt Nam[25] |
Lúc bấy giờ, Phan Bội Châu cũng sẽ được một trạng sư người Pháp thương hiệu là Bona mệnh danh rằng:
- Cụ Phan (Phan Bội Châu) là kẻ trái ngược ko hổ là người ái quốc, ái quân chân chủ yếu. Dầu tôi là kẻ Pháp, so với cụ Phan tôi cũng cần ngưỡng mộ. Tôi ngưỡng mộ là ngưỡng mộ thân mẫu thế quang quẻ minh, kiểu mẫu ý thức hùng vĩ, kiểu mẫu nghị lực bất di, quật cường đang được chứng minh rời khỏi trong công việc thực hiện của cụ.[26]
Tôn Quang Phiệt đánh giá về công ty trương đảo chính của Phan Bội Châu như sau:[27]
- Phan Chu Trinh hô hào: Không đảo chính, đảo chính là chết… Phan Chu Trinh đang được mong muốn tiến hành lịch trình khai dân trí, xướng dân quyền của dân mình; dân đang được khéo léo tiến thủ cỗ về từng mặt mày, đang được biết người sử dụng quyền của tôi thì mới có thể rất có thể song lập được. Tuy nhiên, cứ lấy tư cơ hội một người thân trong gia đình sĩ chân ko nhưng mà hô hào cải lộc thì làm thế nào nhưng mà được toàn dân tận hưởng ứng, toàn dân tiến hành được; nhưng mà toàn dân ko tận hưởng ứng, ko tiến hành, thì cải lộc với ai?
- Cả nhì phái đảo chính và cải lộc đều thất bại, vì thế khi tê liệt việt nam ko đầy đủ ĐK khinh suất và khách hàng quan lại nhằm xua đuổi được nước ngoài xâm giành được song lập. Tuy nhiên, cách mệnh võ trang của Phan Bội Châu được người sau đi theo và đang được thành công xuất sắc. Các mái ấm hoạt động và sinh hoạt cách mệnh thông thường trình bày "thất bại là u trở thành công", tình huống này cực kỳ trúng. Còn công ty trương cải lộc của Phan Chu Trinh thì bị thất bại và bị vỡ nợ luôn luôn, sau Phan Chu Trinh những mái ấm chân chủ yếu ái quốc của việt nam không có ai theo đuổi tuyến đường ấy nữa.
Gần phía trên, nhập sách Đại cương cương lịch sử vẻ vang Việt Nam (xuất phiên bản 2006) đang được với đoạn viết:
- Theo Phan Bội Châu, chỉ mất tuyến đường vũ trang bạo động[28]...Đây là tuyến đường trúng đắn nhất. Tuy nhiên, ông thất bại là vì thế "không với lực lượng bên phía trong nhưng mà chỉ ỉ lại nhập người ngoài thì thiệt là khó", "ỉ lại nhập người thì ko thể thành công xuất sắc được" (trích Niên biểu)... Những điều tự động phê phán của ông thiệt sự nghiêm nghị xung khắc nhưng mà cũng vô nằm trong chủ yếu xác!... Mặc mặc dù ko giành được thắng lợi, tuy nhiên đàng lối đảo chính cách mệnh này đã trừng trị động mạnh mẽ và tự tin ý thức yêu thương nước, hóa giải dân tộc bản địa của quần chúng Việt. Đó là góp sức rộng lớn lao của Phan Bội Châu và những tổ chức triển khai của ông...[29]
Ngoài sự nghiệp cách mệnh, ông còn ghi chép thật nhiều sách vở, và được thịnh hành thâm thúy rộng lớn nhập quần chúng. Trong Từ điển văn học (bộ mới nhất xuất phiên bản 2004), sau thời điểm reviews về ông và sự nghiệp văn học của ông, đã và đang tóm lại rằng:
Xem thêm: triển chiêu là ai
- Trong lịch sử vẻ vang văn học tập nước ta rất khó gì có tương đối nhiều văn học với mức độ lúc lắc động quần bọn chúng đứng lên đấu giành cách mệnh rộng lớn lao như văn học của Phan Bội Châu. Ngày ni nhập văn học tê liệt, về tư tưởng và ý niệm, rất có thể đặc điểm này điểm không giống không thể tương thích, tuy nhiên trái ngược tim ngập tràn hăng hái của người sáng tác vẫn tồn tại nguyên vẹn độ quý hiếm. Ông là 1 trong những nhập số những mái ấm văn rộng lớn của văn học tập nước ta nhập nửa thời điểm đầu thế kỷ đôi mươi.[30]
Xem thêm
- Pháp thuộc
- Nguyễn Tiểu La
- Thái Thị Huyên
Tham khảo
- ^ Nguyên Huệ, "Phan Bội Châu, người đang được ghi chép về thiền sư Thiện Quảng Lưu trữ 2014-07-07 bên trên Wayback Machine", Tạp chí Văn hóa Nghệ An, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Theo Họ và thương hiệu người Việt Nam - PGS.TS Lê Trung Hoa, Nhà xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 2005.
- ^ a b Chu Trọng Huyến, "Những chuyến hành trình và những thương hiệu hiệu: Sào Nam, Bội Châu của Phan Văn San Lưu trữ 2014-07-26 bên trên Wayback Machine", Sở Khoa học tập và Công nghệ Nghệ An, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Chương Thâu, "Phan Bội Châu - mái ấm yêu thương nước rộng lớn thời điểm đầu thế kỷ 20", Nhân dân, truy vấn ngày 21 mon 7 năm 2014; Đỗ Hiếu, "Lễ kỷ niệm 100 năm Phong trào Đông Du của cụ Phan Bội Châu", RFA Tiếng Việt, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Trường Sơn, Người xưa xử lý sai phạm nhập thi tuyển Lưu trữ 2016-03-05 bên trên Wayback Machine, Báo ViệtNamNet, 05/06/2007.
- ^ Xem Gia Phả Họ Phan, Phần Thứ Hai, Chương V-03.
- ^ Năm 1904 Phan Châu Trinh kể từ quan lại rồi kín lịch sự Quảng Đông (Trung Quốc) gặp gỡ Phan Bội Châu, trao thay đổi chủ kiến rồi nằm trong lịch sự Nhật Bản, xúc tiếp với tương đối nhiều mái ấm chủ yếu trị bên trên phía trên (trong số tê liệt với Lương Khải Siêu) và kiểm tra việc làm duy tân của xứ sở này (theo Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên, Quyển 5, Tập Trung, tr. 429). Ông hoan nghênh việc Phan Bội Châu đem thanh niên rời khỏi quốc tế tiếp thu kiến thức, thịnh hành tư liệu tuyên truyền dạy dỗ nội địa, tuy nhiên ông phản đối công ty trương giữ lại nền quân công ty, cách thức đảo chính vũ trang và việc tiếp cầu nước ngoài viện. Bởi theo đuổi ông, mong muốn cứu giúp được nước mái ấm, cần theo đuổi tuyến đường dân công ty và cải tân xã hội, bằng sự việc nâng lên dân trí và dân quyền rồi mới nhất rất có thể tiếp tính được việc không giống. Tuy nhiên, nhì khuynh phía này tuy vậy song tồn bên trên và ko trái lập nhau một cơ hội vô cùng nhưng mà xen kẽ, hòa lộn nhập nhau, tạo nên ĐK lẫn nhau trở nên tân tiến. Xem cụ thể ở trang Phong trào Đông Du.
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách đang được dẫn, tr. 142.
- ^ Nguyễn Hàm bị hành hạ chuồn Côn Đảo và rơi rụng bên trên tê liệt năm 1911.
- ^ “Hình tượng "Đông Á căn bệnh phu" nhập văn học tập duy tân Đông Á, nước ta vào cuối thế kỷ XIX thời điểm đầu thế kỷ XX”. Truy cập 15 mon hai năm 2015.
- ^ Theo Phan Bội Châu toàn tập, Tập 4, Nhà xuất phiên bản Thuận Hóa, 1990, tr. 178.
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách đang được dẫn, tr. 181.
- ^ Tạp chí Xưa & Nay, số 48, mon hai năm 1998, tr. 9-10.
- ^ Phạm Hồng Cư (xuất phiên bản năm 2004). “2”. Đại tướng tá Võ Nguyên Giáp thời trẻ (bằng giờ tiếng Việt).
Việt Nam: Nhà xuất phiên bản Thanh Niên. tr. 11. Quản lý CS1: vị trí (liên kết) Quản lý CS1: ngôn từ ko rõ rệt (liên kết)
- ^ Phan Bội Châu, người thứ nhất treo hình ảnh Lê-nin ở nước ta, Nguyễn Khắc Phê, "Ông già cả Ga Ngự" – Nhà xuất phiên bản Thuận Hóa, 1987.
- ^ Nói tiếp về Phan Bội Châu và Cường Để, BBC, truy vấn 19.05.2013.
- ^ PHAN BỘI CHÂU – NHÀ VĂN HÓA Lưu trữ 2013-09-28 bên trên Wayback Machine, Nguyễn Đình Chú, Trung tâm Văn chất hóa học Lý luận và Ứng dụng, Trường Đại học tập KHXH & NV - ĐHQG Thành phố Xì Gòn.
- ^ “Giải mã những tiên tri quá bất ngờ của Trạng Trình”. Báo năng lượng điện tử VTC News. Truy cập 30 mon 9 năm 2015.
- ^ Theo Vĩnh Sính nhập "Mối tương tác đằm thắm Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc, 1924-1925 – reviews tư liệu mới nhất trừng trị hiện" thì: "Trong Phan Bội Châu niên biểu, Phan Bội Châu quy mang lại Nguyễn Thượng Huyền, người được ông nuôi chăm sóc ở Hàng Châu, tội mật báo với Pháp nhằm bọn họ bắt cóc ông ở ga Thượng Hải. Tuy nhiên, Kỳ Ngoại hầu Cường Để, nhập hồi ký, lại quy mang lại Lâm Đức Thụ là kẻ thủ mưu (Vĩnh Sính, tr. 242).
- ^ Từ điển văn học (bộ mới), tr. 1378.
- ^ “Bí mật về song khuyển trung thành với chủ mặt mày mộ cụ Phan Bội Châu”.
- ^ Các phiên bản với khắc ghi (loc) hiện nay còn tàng trữ.
- ^ Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động và sinh hoạt của Hồ Chủ tịch, Nhà xuất phiên bản CTQG-Nhà xuất phiên bản TN, H.1994, tr. 12.
- ^ Phan Châu Trinh toàn luyện, luyện 2, trang 90-91, Nhà xuất phiên bản Thành Phố Đà Nẵng, 2005.
- ^ Phan Châu Trinh toàn luyện, luyện 3, trang 66-68, Nhà xuất phiên bản Thành Phố Đà Nẵng, 2005.
- ^ Dẫn theo đuổi Từ điển anh hùng lịch sử vẻ vang Việt Nam tự Nguyễn Q. Thắng-Nguyễn dựa Thế biên soạn. Nhà xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1992, tr. 773.
- ^ Tuần báo Văn Nghệ TP. Hồ Chí Minh, số 436 và 437.
- ^ Vì vậy, Duy Tân hội tự Phan Bội Châu và những đồng chí của ông xây dựng còn được gọi là Ám xã, không giống với trào lưu Duy Tân tự Phan Châu Trinh đề xướng (1906), được gọi là Minh xã, vì thế bọn họ hoạt động và sinh hoạt công khai minh bạch và ko đảo chính...
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách đang được dẫn, tr. 181-182.
- ^ Lược theo đuổi Nguyễn Đình Chú, mục kể từ Phan Bội Châu nhập Từ điển văn học tập (bộ mới). Nhà xuất phiên bản Thế giới, 2004, tr. 1380.
Thư mục
- Một phần của bài bác này được trích dịch kể từ tư liệu A Country Study: Vietnam của Thư viện Quốc hội của Hoa Kỳ, nằm trong phạm vi công nằm trong.
- GS Phan Khoang, Việt Nam Pháp Thuộc Sử (VNPTS), nxb Đại Nam, TP.Sài Gòn, 1961
- Mạc Định Hoàng Văn Chí, Từ Thực Dân Đến Cộng sản, nxb Chân Trời Mới, TP.Sài Gòn, 1964
- Vĩnh Sính, Mối tương tác đằm thắm Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc, 1924-1925 – reviews tư liệu mới nhất trừng trị hiện, nhập Việt Nam và Nhật Bản gặp mặt văn hóa, Nhà xuất phiên bản Văn Nghệ, Tp Xì Gòn, 2001.
- Sophie Quinn-Judge, Nguyen Ai Quoc, The Comintern and the Vietnamese Communist Movement (1919-1941), nhập HO CHI MINH The missing years, The University of California Press, California, 2002.
- Gia Phả Họ Phan, Phần Thứ Hai, Chương V-03.
- Đinh Xuân Lâm (chủ biên) - Nguyễn Văn Khánh - Nguyễn Đình Lễ, Đại cương cương lịch sử vẻ vang Việt Nam (Tập 2). Nhà xuất phiên bản Giáo dục đào tạo, 2006.
Liên kết ngoài
![]() |
Wikimedia Commons được thêm hình hình ảnh và phương tiện đi lại truyền đạt về Phan Bội Châu. |
- Phan Bội Châu và bia mộ nhì con cái chó
- Giáo sư sử học tập Vĩnh Sính ghi chép về Phan Chu Trinh và Phan Bội Châu
- Phan Bội Châu Lưu trữ 2020-03-24 bên trên Wayback Machine, kể từ báo Nhân dân
- Học lại Phan Bội Châu và Phong trào Đông Du, kể từ Đài truyền hình BBC Việt ngữ
- Bối cảnh xã hội nước ta và Phong trào Đông Du, kể từ Đài truyền hình BBC Việt ngữ
- Phan Bội Châu và trào lưu Đông Du Lưu trữ 2005-05-29 bên trên Wayback Machine (tiếng Anh và Pháp)
- Nguyễn Ái Quốc và Phan Bội Châu: Tình mái ấm, nghĩa nước, báo Quân team Nhân dân
- Phan Bội Châu Lưu trữ 2006-10-08 bên trên Wayback Machine
- Chủ tịch Xì Gòn qua quýt những quan hệ và gặp gỡ với Phan Bội Châu - Tạp chí Sông Hương
- Phan Bội Châu, người thứ nhất treo hình ảnh Lê-nin ở nước ta - Tiền phong online
- Bức thư Phan Bội Châu gửi Lý Thụy (Nguyễn Ái Quốc) - Ban quản lý và vận hành Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bình luận