Thành hoàng

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Thành hoàng hoặc Thần hoàng, Thần Thành hoàng, là vị thần được tôn thờ chủ yếu vô đình xã nước ta. Vị thần này dù cho có hay là không với chúng ta thương hiệu & lai lịch, mặc dù xuất thân ái ngẫu nhiên kể từ đẳng cấp nào là, thì cũng chính là công ty tể bên trên cõi thiêng liêng của xã và đều mang ý nghĩa hóa học công cộng là hộ quốc tỳ dân (hộ nước hùn dân) ở tức thì khu vực ê.

Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]

Thành hoàng xuất phát điểm từ chữ Hán: Thành 城 là hình mẫu trở nên hoặc tòa trở nên, hoàng 隍 là hình mẫu hào xung quanh hình mẫu thành; và khi ghép chung quy trở nên một kể từ dùng để làm chỉ vị thần coi lưu giữ, bảo trợ cho tới hình mẫu trở nên.^[1] Thành hoàng là 城隍, Thần hoàng là 神隍, Thần Thành hoàng là 神城隍.^{[cần dẫn nguồn]} cũng có thể hiểu vị Thần Thành Hoàng là vị công ty thần nom coi, quản lý và vận hành hình mẫu tòa trở nên ê, ví như 1 vị Thành Chủ, hoặc Quận Vương thời xưa.

Nhà văn Sơn Nam cho biết thêm thêm: Ông thần ở đình xã gọi là thần Thành hoàng, thống trị điểm vô sườn trở nên. Thoạt tiên là thần ngự trị điểm thị tứ, sau vận dụng (cả) điểm thôn xã, (vì) vẫn đang còn điếm canh sắp xếp xung quanh...

Cũng theo gót Sơn Nam, thần Thành hoàng, theo gót thông thường, thờ thần con trai, vì thế khí Dương lấy sức khỏe cho tới muôn loại, muôn vật.^[2] Và gọi ông Thần hoàng là sai nghĩa, vì thế cái brand name này đơn thuần loại nghi hoặc lễ đốt tờ giấy tờ vàng, tức phiên bản sao sắc phong bởi mái ấm vua tặng cho tới thân phụ u, các cụ tiếp tục tắt thở của quan lại chức thời thượng thời phong kiến; và tục này ở vô Nam Sở ko có^[3].

Bởi vậy, khi trích lại đoạn viết lách về tục "thờ thần" ở vô sách nước ta phong tục của Phan Kế Bính, mái ấm văn Sơn Nam tiếp tục sửa kể từ "Thần hoàng" đi ra "Thành hoàng"^[4] cốt nhằm người gọi không hề nhầm lẫn thân ái nhì loại. Tuy nhiên, xét vô sách Việt Nam phong tục, lễ Thần hoàng được xếp vô mục Phong tục vô gia tộc; còn việc thờ phụng Thành hoàng được xếp vô mục Phong tục mùi hương đảng, thì rõ ràng là người sáng tác sách tiếp tục đã cho thấy này là nhì loại không giống nhau.

Điểm xứng đáng xem xét không giống nữa, vì thế là vùng khu đất mới nhất, nên ở Nam Sở nhiều đình xã, thần chỉ mang tên là Bản cảnh Thành hoàng hoặc Thành hoàng Bản cảnh (神隍本境). Theo sách Minh Mạng chủ yếu yếu, quyển loại 12, năm Minh Mạng loại trăng tròn (1839), thì mái ấm vua tiếp tục chuẩn chỉnh hắn câu nói. tâu của Sở Lễ van lơn hạ mệnh lệnh cho những khu vực lập tăng thần vị Bản cảnh. Đây là công tác mới nhất, trước khi ko phổ cập. Lê Phục Thiện, người dịch sách bên trên chú giải: Thành hoàng là vị thần coi một điểm nào là. Bản cảnh là cõi khu đất điểm bản thân được thờ. Nhà văn Sơn Nam cho biết thêm bởi đấy là dạng viên chức được vua ủy quyền trừu tượng, vô thật nhiều tình huống, ko cần là thế giới lịch sử dân tộc bởi xương bởi thịt. Do vậy, nhiều phần không tồn tại tượng nhưng mà chỉ thờ một chữ "thần" (神) và thông thường cũng chỉ mất mỹ hiệu chung quy là "Quảng hậu, cương trực, đôn ngưng" (tức thoáng rộng, thật thà, tích tụ)^[5].

Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]

Sách Việt Nam phong tục chép:

Xét về hình mẫu tục thờ Thần hoàng (hiểu là thần Thành hoàng) này từ xưa đời Tam Quốc (Trung Quốc) về bên trước vẫn tiếp tục với, tuy nhiên thời trước thì mái ấm vua nhân với việc cầu hòn đảo gì mới nhất thiết đàn cúng tế nhưng mà thôi. Đến đời mái ấm Đường, Lý Đức Dụ thực hiện tướng tá, mới nhất chính thức lập miếu Thần hoàng ở Thành Đô; tiếp theo mái ấm Tống, mái ấm Minh, thiên hạ đâu đâu cũng có thể có lập miếu thờ.

Nước tớ thuở bấy giờ đang được khi nội nằm trong, tục Tàu truyền quý phái cho tới mặt mũi này, tiếp theo Đinh, Lê thì việc thờ quỷ thần tiếp tục phổ biến rồi.

Nhưng cứ xét hình mẫu công ty ý trước khi, thì từng phương với danh đập (ngọn núi với tiếng), đại xuyên (sông lớn); triều đình lập miếu thờ thần đập xuyên (núi sông) ấy nhằm thực hiện công ty tể (người đứng đầu) cho tới việc giá buốt tí một phương thôi. Kế sau, triều đình tinh ranh biểu (làm đã cho chúng ta thấy rõ ràng công trạng, tiết tháo) những bậc trung thần nghĩa sĩ và những người dân với công huân với nước, thì cũng lập thông thường cho tới dân xã ở ngay gần đâu thờ đấy. Từ ê dân gian giảo phiên lần làm theo nhau, nơi nào cũng cần thờ một vị nhằm thực hiện công ty tể vô xã bản thân... Dân tớ tin tưởng rằng: "Đất với Thổ công, sông với Hà bá; cảnh thổ nào là cần với Thần hoàng ấy; vậy cần thờ phụng nhằm thần cỗ vũ cho tới dân", vì vậy thường ngày việc thờ thần một thịnh...^[6]

Còn ở vô văn học tập Việt, theo gót những mái ấm phân tích, thì việc thờ Thần hoàng được kể phiên trước tiên ở bài bác Chuyện thần Tô Lịch vô sách Việt năng lượng điện u linh^[7]:

Xem thêm: người yêu của ruby là ai

Thời Đường Mục Tông, niên hiệu Trường Khánh thứ hai (năm 822) thương hiệu Đô hộ Lý Nguyên Hỷ (hoặc Gia) thấy ngoài cửa ngõ bắc trở nên Long Biên với cùng một làn nước chảy ngược nhưng mà vị trí khách quan, mới nhất dò xét từng, lựa chọn một điểm cao ráo chất lượng tốt, để sở hữu dời phủ lỵ cho tới ê... Nhân thời gian ấy, hắn mới nhất thịt trâu bịa đặt rượu, mời mọc từng những vị kỳ lão mùi hương thôn cho tới sử dụng và thuật rõ ràng là ham muốn tâu vua Tàu van lơn phụng Vương (ý nói đến việc thần sông Tô Lịch) thực hiện Thành Hoàng. Trên bên dưới đều đồng lòng... Đến khi Cao Biền che đậy trở nên Đại La, nghe đầy đủ sự linh dị, thì tức thì rinh lễ năng lượng điện tế, dưng cho tới hiệu là Đô Phủ Thành Hoàng Thần Quân. Đời Lý Thái Tổ khi dời đô, thông thường nằm mê thấy một cụ đầu bạc, phảng phất trước bệ Long... (Sau khi chất vấn rõ ràng lai lịch) mái ấm vua ngay tắp lự khiến cho quan lại Thái Chúc (chức quan lại thắc mắc việc cầu hòn đảo phúc lành) đem rượu trà cho tới tế, phong thực hiện Quốc Đô Thăng Long Thành Hoàng Đại Vương. Dân cư (đến) cầu hòn đảo hoặc thề thốt nguyền điều chi, thì tức thì họa phúc linh ứng tức thì...^[8]

Các loại hạng[sửa | sửa mã nguồn]

Cũng theo gót sách Việt Nam phong tục, thì từng xã phụng sự một vị Thần hoàng; với xã thờ nhì thân phụ vị, với xã thờ dăm bảy vị, gọi công cộng là Phúc Thần.

Phúc Thần với thân phụ hạng:

Thượng đẳng thần là những thần danh đập Đại xuyên, và những bậc cục cưng như Tản viên Sơn thánh, Cao đập, Quý Minh Đổng thiên vương^[9], Sóc thiên vương vãi, Chử đồng tử^[10], Liễu Hạnh công chúa... Các vị ấy với sự tích linh dị, nhưng mà ko rõ ràng tung tích ẩn hiện nay thế nào là, cho nên vì vậy gọi là Thiên thần. Thứ nữa là những vị nhân thần như: Triệu Quang Phục, Tô Hiến Thành, Trần Hưng Đạo... Các vị này khi sinh chi phí với đại công huân với dân với nước; khi mất mặt lên đường, hoặc bởi mái ấm vua tinh ranh biểu công trạng nhưng mà lập thông thường thờ hoặc bởi lòng dân lưu giữ công đức nhưng mà thờ. Các bực ấy đều phải sở hữu sự tích công trạng hiển hách và chúng ta thương hiệu rõ nét, lịch triều với mỹ tự động bao phong thực hiện Thượng đẳng thần. Cũng với vị là nhân thần tuy nhiên lại ko được nhắc cho tới nhiều vô chủ yếu sử nhưng mà được nhắc cho tới nhiều vô dã sử và truyền thuyết như Đức thánh Tam Giang.
Trung đẳng thần là những vị thần dân xã thờ tiếp tục lâu, với chúng ta thương hiệu nhưng mà ko rõ ràng công trạng; hoặc là với quan lại tước đoạt nhưng mà ko rõ ràng chúng ta thương hiệu, hoặc là những thần với chút linh bài, cho tới khi mái ấm vua sai tinh ranh kỳ hòn đảo võ, cũng có thể có ứng nghiệm thì triều đình cũng liệt vô tự động điển, nhưng mà phong thực hiện Trung đẳng thần. Có những trung đẳng thần được thờ đặc biệt phổ cập như bằng hữu Cao Lịch, Cao Khiển là tướng tá mái ấm Đinh, nằm trong tướng tá của Đinh Điền. Tại những thông thường thờ vùng Tỉnh Ninh Bình thì Cao Lịch được sắc phong Lịch Lộ Đại vương vãi trung đẳng thần, Cao Khiển được phong Hành Khiển Đại vương vãi trung đẳng thần.
Hạ đẳng thần bởi dân xã thờ phụng, nhưng mà ko rõ ràng sự tích đi ra làm thế nào, tuy nhiên cũng thuộc sở hữu bực chủ yếu thần, thì triều đình cũng theo gót lòng dân nhưng mà phong cho tới thực hiện Hạ đẳng thần.

Ngoài thân phụ bực thần ấy, còn nhiều điểm thờ bậy bạ, như: thần phân phối heo, thần con trẻ con cái, thần ăn van lơn, thần bị tiêu diệt nghẹn, thần lặn dâm, thần rắn, thần rết, ... Các hạng ấy gọi là lặn thần, yêu thương thần, ti tiện thần vì thế dân tin tưởng bậy nhưng mà thờ chớ ko được vô tự động điển, không tồn tại phong tặng gì...^[11] Riêng ở đồng bởi sông Cửu Long, theo gót Sơn Nam thì những hạng lặn thần tuyệt nhiên không tồn tại, họa chăng đơn thuần vài ba am miếu dựng lên điểm với người bị tiêu diệt oan ức vì thế tai nạn đáng tiếc xe pháo, đắm thuyền, hùm ân xá sấu bắt; cúng sơ sài, ko tế lễ.

Các vị thần phổ biến[sửa | sửa mã nguồn]

Thần Núi: Tản Viên, Cao Sơn, Quý Minh
Thần Sông: Lạc Long Quân, Linh Lang, Đông Hải Đại vương vãi, Tam Giang Đại thánh, Tô Lịch Giang thần, Thủy tì Đại vương
Thần Đất: Hậu Thổ Phu nhân, thần Bản Cảnh
Nhân Thần (Thần Người): Vua Hùng, Lữ Gia, Hai Bà Trưng, Lý Nam Đế, Triệu Quang Phục, Đinh Tiên Hoàng, Lê Hoàn, Đông Hải Đại Vương, Nguyễn Minh Không, Trần Hưng Đạo, Lý Nhật Quang, Phạm Ngũ Lão

Nơi thờ phụng[sửa | sửa mã nguồn]

Theo mái ấm học tập fake Nguyễn Văn Tố, thì khởi điểm đình đơn thuần cơ ngơi nhằm dân xã họp hành, là điểm dành riêng nhằm treo những sắc mệnh lệnh và huấn dụ của phòng vua. Để thờ phụng Thần hoàng, nhiều xã lập miếu thờ. Rồi theo gót lệ ngày sóc (mùng 1) và ngày vọng (ngày rằm) dân xã cho tới miếu nhằm thực hiện lễ Vấn (theo nghĩa kính viếng). Miếu này hay còn gọi là "nghè", điểm giữ gìn sắc thần. Ngày tế lễ, dân xã rước sắc thần kể từ miếu cho tới đình nhằm cử hành việc tế lễ, tiếp sau đó đem về bên miếu. Để giản dị và đơn giản hóa, sau nhiều xã chỉ xây một chiếc đình rộng lớn, phía ngoài thực hiện điểm họp hành (đình), phía vô là miếu...^[12]

Vai trò và ý nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Một số người sáng tác nhận định rằng, vô quy trình cải cách và phát triển văn hóa truyền thống thì những vị vua Hùng đó là những vị trở nên hoàng được thần thánh hóa theo gót khẩu lệnh của triều đình và tạo hình một cơ hội dân dã bắt mối cung cấp kể từ phong tục thờ cúng tổ tiên lâu đời^[13]. Thần Thành hoàng dù cho có hay là không với chúng ta thương hiệu, lai lịch và mặc dù xuất thân ái ngẫu nhiên kể từ đẳng cấp nào là, thì cũng chính là cửa hàng bên trên cõi thiêng liêng của xã và đều mang ý nghĩa hóa học công cộng là hộ quốc tý dân (hộ nước hùn dân) ở tức thì khu vực ê. Vai trò bên trên của thần còn tồn tại ý nghĩa sâu sắc hơn thế nữa, nhất là so với những dân cư kể từ miền ngoài vô khai khẩn vùng khu đất phung phí Nam Sở, vì thế lẽ chúng ta tiếp tục gặp gỡ vô số trở ngại bởi thiên tai địch họa, bởi thú dữ hoành hành. Điều ê với nghĩa, thần Thành hoàng đang trở thành một hình tượng tâm linh; bởi theo gót chúng ta, chỉ mất thần mới nhất rất có thể hỗ trợ cho mưa thuận gió máy hòa, mùa màng tươi tắn tốt; hỗ trợ cho cuộc sống đời thường của mình ngày 1 tăng ổn định quyết định, phát đạt.

Hiểu được nhu yếu linh tính của những người dân, thêm vào đó ý ham muốn tạo nên lập một thiết chế văn hóa truyền thống - tín ngưỡng chủ yếu thống của vương vãi triều, nhằm nhằm mục đích xóa sổ dần dần tầm tác động của những triều đại trước; nên bên dưới thời những vua đầu mái ấm Nguyễn, cứ thân phụ năm xét ban sắc phong thần một phiên. Chỉ riêng rẽ năm 1852, có lẽ rằng dự báo thời nguy nan của tổ quốc trước thực dân Pháp, cho nên vì vậy vua Tự Đức tiếp tục sai cung cấp hàng loạt 13.069 sắc phong cho tới toàn quốc (nhiều nhất là ở Nam Bộ), cùng theo với việc "Quốc điển hóa" sự thờ phụng; cũng đó là nhằm nhanh gọn đạt được mục tiêu bên trên.^[14]

Xem thêm: từ hi thái hậu là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Đình làng
Đình xã Nam Bộ
Lễ Kỳ yên
Lễ Xây chầu
Hát chầu

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ Theo Thờ Thần hoàng - hình tượng linh tính của dân cày An Giang, tr. 46.
^ Theo Sơn Nam, Nói về miền Nam [1] Lưu trữ 2009-09-02 bên trên Wayback Machine.
^ Sơn Nam, Đình miếu & liên hoan tiệc tùng dân gian (tr. 19). Đào Duy Anh gọi tục này là Phần hoàng (Việt Nam văn hóa truyền thống sử cương. Nhà xuất phiên bản Bốn Phương, TP. Sài Gòn, 1961, tr. 201).
^ Xem Sơn Nam, Thuần phong mỹ tục Việt Nam(tr. 317).
^ Theo Đình miếu & liên hoan tiệc tùng dân gian (tr. 21, 47, 49, 75) và Kiến thức đáp ứng thuyết minh du lịch (tr. 354.) Thần Thành hoàng ở những tỉnh phía Nam, nhiều phần không tồn tại tượng thờ, trừ một vài ba đình như Đình Tân Lân ở Biên Hòa với tượng Đô đốc Trần Thượng Xuyên, Đình Châu Phú ở Châu Đốc với tượng Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh...
^ Việt Nam phong tục, sách tiếp tục dẫn, tr.78-79. Những chữ vô ngoặc bởi người biên soạn chua tăng.
^ Nhiều mái ấm phân tích văn học tập nhận định rằng người sáng tác của Việt năng lượng điện u linh là Lý Tế Xuyên, thiên hạ mái ấm Trần. Ông biên soạn sách này vô năm 1329 (Việt năng lượng điện u linh, tr. 6. và Từ điển văn học (bộ mới), Nhà xuất phiên bản Thế giới, 2004, tr. 1994.
^ Việt năng lượng điện u linh, tr. 104-105.
^ Đông Thiên vương vãi là Trì quốc thiên (持國天, rơi. dhṛtarāṣṭra) với thân ái white, tay núm đàn, giờ đàn tiếp tục thực hiện tiềm thức thế giới trở thành thanh tịnh.
^ Chưa tra được. Không biết Phan Kế Bính với cần ham muốn nói đến việc Chử Đồng Tử hay là không.
^ Việt Nam phong tục, tr. 75-75.
^ Tạp chí Tri Tân số 137 đi ra ngày 6 tháng bốn năm 1944. Dẫn lại theo gót Sơn Nam, Đình miếu & liên hoan tiệc tùng dân gian, tr. 18.
^ Nguyen, Dieu Thi. "A mythographical journey to tát modernity: The textual and symbolic transformations of the Hùng Kings founding myths." Journal of Vietnamese Studies, Vol. 7, No. 2 (Summer 2012): 87-130, trang 326
^ Lược theo gót Văn hóa & tín ngưỡng Nam Bộ vô sách Hành mùi hương khu đất phương Nam, tr. 27.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Sơn Nam, Đình miếu & liên hoan tiệc tùng dân gian, Nhà xuất phiên bản TP. TP HCM, 1992.
Sơn Nam, Thuần phong mỹ tục Việt Nam (sách in chung), Nhà xuất phiên bản Trẻ, 2005.
Phan Kế Bính, Việt Nam phong tục, Nhà xuất phiên bản TP. TP HCM in lại năm 1990.
Kiến thức đáp ứng thuyết minh du lịch (giáo trình cho tới ngành du ngoạn, sách bởi nhiều người soạn), Nhà xuất phiên bản TP. TP HCM, 1995.
Nguyễn Đăng Duy, Văn hóa linh tính Nam Bộ, Nhà xuất phiên bản TP. hà Nội, 1997.
Hành mùi hương khu đất phương Nam, Huỳnh Ngọc Trảng công ty biên, Nhà xuất phiên bản TP. TP HCM, 2002.
Võ Thành Phương, Thờ Thần Hoàng - hình tượng linh tính của dân cày An Giang, tập san Thất Sơn số 57, 2000.
Lý Tế Xuyên, Việt năng lượng điện u linh, Ngọc Hồ dịch, Nhà xuất phiên bản Cửu Long, 1992.